James O’ Connor
Ο Μαρξ και η σχέση της κοινωνίας με τη φύση
Το έτος 1989 έχει μια ιδιαιτερότητα αφού εκείνη τη χρονιά εισέβαλαν στο διάλογο για τις σχέσεις της κοινωνίας με τη φύση τρία επιχειρήματα μαρξιστών που ασκούσαν κριτική στις θέσεις του Μαρξ.
Το πρώτο κατατέθηκε από τον Benton που έβλεπε να υποτιμάται η σημασία των φυσικών ορίων κατά τις παραγωγικές διαδικασίες. Ως παράδειγμα μιας τέτοιας υποτίμησης θεωρούσε την εξαιρετικά περιορισμένη συζήτηση (σχεδόν σιωπή) σχετικά με το ρόλο που έχουν τα πάσης φύσεως φυσικά όρια για την εργασία
Το δεύτερο αναπτύχθηκε από τον Deléage και αφορά στη θεωρία της αξίας η οποία την προσδιόριζε (την αξία) αποκλειστικά με βάση τον κοινωνικά αναγκαίο εργασίας και έβλεπε τις οικολογικές παραμέτρους της παραγωγικής διαδικασίας ως εξωτερικές (της αξίας), όπως ακριβώς και ο φιλελευθερισμός.
Το τρίτο επιχείρημα διατυπώθηκε από τον Clark και εστίαζε στην ανάγκη η σχέση φύση- κοινωνία να γίνεται αντιληπτή ως συμμετρική έτσι ώστε να αποφεύγεται να θεωρούνται η κοινωνία και η κοινωνία ως εξωτερικές και με την κοινωνία να έχει το πάνω χέρι. Πρόκειται για έναν δυισμό προσφιλή στη φιλελεύθερη φιλολογία.
Το ευτύχημα είναι ότι ως απάντηση σε αυτά αλλά και σε άλλα επιχειρήματα αναπτύχθηκε από τον O’Connor το 1996 η θεωρία της δεύτερης της οικολογικής αντίθεσης ανάμεσα στο κεφάλαιο και την οικολογία, πλάι στην πρώτη αντίθεση ανάμεσα στο κεφάλαιο και την εργασία που οδηγεί σε πληθωριστικές καταστάσεις υπερπαραγωγής. Η δεύτερη αντίθεση παράγεται από την τάση του κεφαλαίου να υπονομεύει τις συνθήκες παραγωγής για χάρη της αύξησης του κέρδους. Αυτό όμως (π.χ. η ρύπανση, η όξινη βροχή, το κυκλοφοριακό κ.ά.) δημιουργεί προβλήματα στην παραγωγή και οδηγεί εντέλει σε καταστάσεις υποπαραγωγής.