Γιάννης Κρεστενίτης Από το 2013 είναι σε ισχύ η «Στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή», COM(2013)216, με στόχο την ενίσχυση της ανθεκτικότητας της Ευρώπης στην κλιματική αλλαγή, που σημαίνει αύξηση της ετοιμότητας και της ικανότητας αντιμετώπισης των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Για αυτό καλούνται τα κράτη μέλη να λάβουν μέτρα προσαρμογής, σε όλα τα επίπεδα, από το τοπικό έως το περιφερειακό και το εθνικό, για την αντιμετώπιση των αναπόφευκτων επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και του οικονομικού, περιβαλλοντικού και κοινωνικού κόστους τους.
Στην Ελλάδα παρουσιάστηκαν από την διεπιστημονική Επιτροπή Μελέτης Επιπτώσεων Κλιματικής Αλλαγής (ΕΜΕΚΑ) της Τράπεζας της Ελλάδας, το 2011 η μελέτη «Οι περιβαλλοντικές, οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην Ελλάδα» και το 2014 η μελέτη «Ελληνικόςτουρισμός και κλιματική αλλαγή: πολιτικές προσαρμογής και νέα στρατηγική ανάπτυξης». Στη συνέχεια η ΕΜΕΚΑ και με συνεισφορά της Δ/νσης Κλιματικής Αλλαγής και Ποιότητας της Ατμόσφαιρας του ΥΠΕΝ, συνέταξε (Απρίλιος 2016) την μελέτη «Εθνική Στρατηγική για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή».
Παράλληλα με τον νόμο 4414/2016 (άρθρα 42 έως 44) καθορίστηκαν τα θέματα που θα πρέπει να περιλαμβάνει η Εθνική Στρατηγική για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή (ΕΣΠΚΑ), τα αντίστοιχα θέματα για τα Περιφερειακά Σχέδια για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή (ΠεΣΠΚΑ), δημιουργείται το Εθνικό Συμβούλιο για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή (ΕΣΠ) και τέλος καθορίζεται ότι η μελέτη της ΕΜΕΚΑ αποτελεί την πρώτη Εθνική Στρατηγική για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή. Ορίζεται επίσης ότι η ΕΣΠΚΑ αξιολογείται τουλάχιστον ανά δεκαετία και αναθεωρείται εφόσον ενδείκνυται και απαιτείται σύμφωνα με την ανάλυση αξιολόγησης, ενώ τα ΠεΣΠΚΑ αξιολογούνται τουλάχιστον ανά επταετία.
Τον Μάρτιο του 2017 εκδίδεται υπουργική απόφαση (ΦΕΚ Β’ 873/16-3-17) με τις προδιαγραφές των ΠεΣΠΚΑ, ενώ τον Σεπτέμβριο 2017 εκδίδεται υπουργική απόφαση (ΦΕΚ Β’ 3246/15-9-17) για την συγκρότηση του Εθνικού Συμβουλίου για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή (ΕΣΠ).
Σχόλιο 1ο: Τα ΠεΣΠΚΑ έχουν διπλό ρόλο, αφενός εξειδικεύουν την ΕΣΠΚΑ στο επίπεδο της αντίστοιχης περιφέρειας και αφετέρου συμβάλλουν ώστε οι τοπικοί φορείς και η κοινωνία των πολιτών να γίνουν μέτοχοι στην εφαρμογή και υλοποίηση των δράσεων και των μέτρων που στοχεύουν στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων που η κλιματική αλλαγή επιφέρει στην συγκεκριμένη περιφέρεια. Παράλληλα η κατάστρωση/δημιουργία των ΠεΣΠΚΑ συνεισφέρει στην συλλογή των στοιχείων/δεδομένων που είναι απαραίτητα για την εκτίμηση/μέτρηση των επιπτώσεων και την διαμόρφωση των μέτρων αντιμετώπισής τους. Μέχρι σήμερα καμία περιφέρεια της χώρας δεν έχει ολοκληρώσει την σύνταξη του αντίστοιχου Περιφερειακού Σχεδίου για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, αν και σε κάποιες από αυτές η σχετική διαδικασία ξεκίνησε εντός του 2018.
Σχόλιο 2ο : Η πρώτη Εθνική Στρατηγική για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή, αν και επίσημα φέρεται να ισχύει από το 2016, και άρα να υπάρχει αρκετός χρόνος μέχρι το πέρας της 10ετίας για την αξιολόγηση και αναθεώρησή της, εντούτοις στηρίζεται σε στοιχεία που στην καλύτερη περίπτωση είναι του 2011. Επομένως θα έπρεπε να έχει ξεκινήσει τουλάχιστον η επικαιροποίηση των στοιχείων για να μπορεί να γίνει η αξιολόγησή της, για να διαπιστωθεί η αναγκαιότητα ή όχι της αναθεώρησής της. Στην επικαιροποίηση/συμπλήρωση των απαραίτητων στοιχείων θα μπορούσαν να συμβάλουν τα ΠεΣΠΚΑ, αλλά ούτε και αυτά έχουν ολοκληρωθεί ώστε τυχόν στοιχεία που έχουν συλλεγεί να αξιολογηθούν και να αξιοποιηθούν για την Εθνική Στρατηγική.
Είναι λοιπόν φανερό ότι όχι μόνον σε διεθνές επίπεδο τα απογοητευτικά αποτελέσματα της COP25 (Μαδρίτη 2019) αποτελούν ένα ακόμα πλήγμα στην αξιοπιστία των κυβερνήσεων που έχουν υπογράψει τους 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών, αλλά και στο εθνικό και το περιφερειακό επίπεδο στη χώρα μας τα πράγματα είναι εξίσου απογοητευτικά.
Γιάννης Ν. Κρεστενίτης
καθηγητής ΑΠΘ
Η εντός του κειμένου φωτογραφία είναι του Θέμη Χαρίση