Κυκλική Οικονομία: είναι μια ακόμα λύση στην περιβαλλοντική και οικονομική κρίση; (μέρος πρώτο)

 

Έφη Παπαθεοδώρου   

Η Ευρώπη παράγει 1.3 δις τόνους αποβλήτων ετησίως, 700 από τα οποία είναι γεωργικά απόβλητα

Γραμμική Οικονομία. Η διαδικασία παραγωγής εξελίσσεται γραμμικά από τις πρώτες ύλες προς τα τελικά απόβλητα και απορρίμματα

Το 33% των εδαφών βρίσκονται σε κατάσταση υποβάθμισης εξαιτίας της διάβρωσης, έλλειψης θρεπτικών στοιχείων, αλάτωσης, συμπίεσης και ρύπανσης

Το 61% των πληθυσμών των ‘εμπορικών’ ψαριών βρίσκονται υπό καθεστώς μέγιστης εκμετάλλευσης και 29% υπό υπερεκμετάλλευση

Το 60% της παγκόσμιας βιοποικιλότητας τελεί υπό πίεση

Από το σύνολο των λιπασμάτων Ν (αζώτου) και P (φωσφόρου) που εισρέουν στις καλλιέργειες μόλις το 15-20% φτάνει στο πιάτο των καταναλωτών

Τα συστήματα παραγωγής τροφίμων είναι υπεύθυνα για το 24% της παγκόσμιας εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου

Είναι πρόδηλη η αναγκαιότητα υιοθέτησης πρακτικών που θα συνεισφέρουν τουλάχιστον στον μετρίασμό των περιβαλλοντικών πιέσεων. Σε αυτή τη λογική εντάσσεται το μοντέλο της κυκλικής οικονομίας.

Κυκλική Οικονομία. Μεταξύ των πρώτων υλών και και της τελικής φάσης ανάκτησης μεσολαβούν γραμμικές διαδικασίες καθώς και διαδικασίες ανακύκλωσης

Η κυκλική οικονομία περιλαμβάνει την επεξεργασία και επαναχρησιμοποίηση των υποπροϊόντων και των αποβλήτων που παράγονται κατά τη διαδικασία της παραγωγής (νερό, ζωικά απόβλητα, ) με τέτοιο τρόπο ώστε να αποτελούν πρώτη ύλη για άλλες αλυσίδες παραγωγής

Παράδειγμα, η δημιουργία υποκατάστατου δέρματος από φύλλα ανανά στις Φιλιππίνες ή η χρήση του ζαχαροκάλαμου για τη δημιουργία συσκευασιών πακεταρίσματος έτοιμου φαγητού

Άλλο παράδειγμα, η Ιταλία αξιοποιεί τόνους φλούδας πορτοκαλιού από τη βιομηχανία χυμού και φτιάχνει μετάξι. Πρόκειται για την εταιρεία Orange Fiber που συνεργάζεται ήδη με μεγάλους οίκους και σχεδιαστές μόδας, όπως ο Ferragamo.

Τα βιολογικά υλικά μετασχηματίζονται, καταναλώνονται και επιστρέφουν στην αρχική τους κατάσταση. Τα υλικά  προϊόντα κατασκευάζονται, χρησιμοποιούνται και ανακυκλώνονται

Με την κυκλική οικονομία επιτυγχάνεται

-μείωση στην εκμετάλλευση των περιβαλλοντικών πόρων (νερό, έδαφος, ορυκτά)

-μείωση της εκπομπής αερίων

– απεξάρτηση από τις τιμές των πρώτων υλών

-μείωση των κοινωνικών ανισοτήτων

-εν δυνάμει στροφή σε οικονομίες μικρής κλίμακας σε τοπικό επίπεδο

Παράδειγμα, τα ζωικά απόβλητα από μια κτηνοτροφική μονάδα μπορούν μέσω αναερόβιας ζύμωσης να μετατραπούν σε βιολογικό λίπασμα για γειτονικές καλλιέργειες

-ενίσχυση της ισορροπίας ανάμεσα στην κοινωνία, την οικονομία και το περιβάλλον

Απαραίτητη η γνώση της σύστασης των υποπροϊόντων ‘raw materials passport’ που θα αποτελέσουν πρώτη ύλη ώστε να μπορεί να εκτιμηθεί κατά πόσο συνιστούν κίνδυνο για το περιβάλλον ακόμα και μετά την η επεξεργασία τους

Ακριβής καθορισμός του ορίου πέρα από το οποίο η ανακύκλωσης των υλικών επάγει αρνητικό περιβαλλοντικό και το οικονομικό πρόσημο

Παράδειγμα, οι ίνες κυτταρίνης μπορούν να ανακυκλωθούν 4-6 φορές ενώ η ανακύκλωση των μετάλλων δεν έχει όριο

Πρακτικά αποτελέσματα σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat

ο τομέας της κυκλικής οικονομίας δημιούργησε από ιδιωτικές επενδύσεις περίπου 141 δισεκατομμύρια ευρώ προστιθέμενης αξίας το 2014 και

περισσότερες από 3,9 εκατομμύρια θέσεις εργασίας

εν μέσω οικονομικο-χρηματοπιστωτικής κρίσης και ενώ τα ανακυκλώσιμα υλικά ικανοποιούν μόλις το 10% περίπου της ζήτησης υλικών της ΕΕ, η ΕΕ είναι καθαρός εξαγωγέας πολλών σημαντικών ανακυκλώσιμων ροών και αποβλήτων

με δεδομένα του 2018, στην Βρετανία, τα βιοπροϊόντα που παράγονταν και οι ανακτήσεις μέσω της Κυκλικής Οικονομίας ανέρχονταν στα 100 δισ. ευρώ.

η ΕΕ υπολογίζει τη σημερινή αξία των προϊόντων Βιοοικονομίας και βιοκαυσίμων στα 57 δισ. ευρώ το έτος και τις θέσεις απασχόλησης στις 300.000

το 12,5% των πωλήσεων της χημικής βιομηχανίας της Ευρώπης είναι προϊόντα Βιοοικονομίας