Εκσυγχρονισμός της περιβαλλοντικής νομοθεσίας και λοιπές διατάξεις: Ένα ρέκβιεμ για τις σκουριές

Κορωνοϊός και Δημοκρατία

Κυριάκος Παναγιωτόπουλος

 

Η ελληνική κοινωνία βιώνει μια υγειονομική κρίση που η έκταση, η διάρκεια και οι συνέπειές της δεν είναι δυνατό να προβλεφθούν. Αποτέλεσμα της πανδημίας ήταν η επιβολή καθεστώτος περιορισμών, περιστολής ανθρωπίνων δικαιωμάτων, διάχυσης φόβου για το παρόν και το μέλλον, καταστρατήγησης των εργασιακών κεκτημένων και η προσπάθεια επίρριψης ευθύνης στις ατομικές συμπεριφορές αλλά όχι σε κυβερνητικές επιλογές και παραλήψεις. Η Κυβέρνηση με την αμέριστη, αλλά όχι άδολη, βοήθεια και συμπαράσταση της πλειονότητας των δημόσιων και ιδιωτικών ΜΜΕ, μονοπωλεί το δημόσιο λόγο χωρίς να επιτρέπει καμία ευκαιρία για αντίλογο ή έκφραση αντίθετης άποψης, πολύ δε περισσότερο χωρίς τη δυνατότητα οποιασδήποτε αντίδρασης από πλευράς κοινωνίας. Η κατάσταση αυτή δεν επιτρέπει τον ουσιαστικό διάλογο ακόμη και σε επίπεδο Κοινοβουλίου. Με λίγα λόγια, η Δημοκρατία έχει μπει σε καταστολή.

Μέσα σε αυτό το κλίμα κατατέθηκε στη Βουλή στις 24-4-2020 το Σ/Ν του ΥΠΕΝ με τίτλο ‘Εκσυγχρονισμός της περιβαλλοντικής νομοθεσίας και λοιπές διατάξεις’. Το Σ/Ν αφήνει το περιβάλλον τελείως απροστάτευτο και περιλαμβάνει περίπου διπλάσιο αριθμό άρθρων από αυτά που είχαν δοθεί κατ’ αρχήν στη δημοσιότητα για διαβούλευση. Το Σ/Ν αφαιρεί κάθε ψήγμα προστασίας του αστικού και φυσικού περιβάλλοντος χωρίς να εξαιρεί ούτε τις προστατευόμενες περιοχές Natura 2000. Όπως ήταν αναμενόμενο, ακολούθησε έντονη αντίδραση από όλες τις περιβαλλοντικές οργανώσεις, κόμματα της αντιπολίτευσης και πολίτες που απαιτούν την απόσυρσή του.

Σε ένα σχετικά σύντομο σημείωμα όπως αυτό, δεν είναι δυνατό να σχολιαστεί το σύνολο του Σ/Ν. Θα αναφερθώ μόνο σε μια εξόχως ‘φωτογραφική’ διάταξη που αφορά την εταιρεία Ελληνικός Χρυσός (ΕΧ) για τις δραστηριότητές της στη Β. Α. Χαλκιδική.

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ (πχ http://www.avgi.gr/article/10810/10992336/e-kybernese-dialyei-te-nomike-prostasia-tou-periballontos) «Το κορυφαίο δώρο είναι προς την Ελληνικός Χρυσός με το άρθρο 119, που την απαλλάσσει από τη βάσανο των αδειοδοτήσεων και την εντάσσει στο καθεστώς γνωστοποίησης. Έτσι, η παρ. 1 του άρθρου 71 του Ν. 4442/2016 (Α’ 230) αντικαθίσταται ως εξής:

«1. H εγκατάσταση εντός μεταλλευτικών χώρων, ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων υποστηρικτικών της εξόρυξης (όπως αντλίες, δίκτυα πεπιεσμένου αέρα, δεξαμενές υδάτων, εγκαταστάσεις αυτοματισμών, τηλεπικοινωνίας – τηλεειδοποιήσεων εργαζομένων, δίκτυα πυρόσβεσης, δίκτυα αερισμού), εγκαταστάσεων βοηθητικών των μεταλλευτικών εργασιών (όπως εγκαταστάσεις χημείου, εγκαταστάσεις συνεργείων, μηχανουργείων και ηλεκτροτεχνείων, αποθηκών πάσης φύσεως πλην εκρηκτικών υλών), εγκαταστάσεων απλής μηχανικής επεξεργασίας του μεταλλεύματος (θραύσης – λειοτρίβησης – ταξινόμησης χωρίς περαιτέρω επεξεργασία), χώρων απόθεσης εξορυκτικών αποβλήτων, σύμφωνα με την υπ’ αρ. 39624/2209/Ε103/2009 κοινή απόφαση των υπουργών Εσωτερικών, Οικονομίας και Οικονομικών, Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων (Β’ 2076), καθώς και εγκαταστάσεων επεξεργασίας υδάτων υπόκειται σε καθεστώς γνωστοποίησης».

Με απλά λόγια ο τρόπος για άδεια λειτουργίας μιας επιχείρησης τύπου ΕΧ, με τόσες πολλές, διαφορετικές αλλά και εχθρικές προς το περιβάλλον δραστηριότητες, είναι ο ίδιος (καθεστώς γνωστοποίησης) με τον τρόπο αδειοδότησης μιας μικροεπιχείρησης πχ ενός καφενείου.

Νομίζω ότι δεν είναι σύνηθες σε μια νομοθετική διάταξη να περιγράφονται τόσο λεπτομερώς τα πεδία εφαρμογής της. Επίσης, θεωρώ ότι η διάταξη αυτή δεν μπορεί να έχει γραφτεί από στελέχη του ΥΠΕΝ. Όλα αυτά που αναφέρονται στο συγκεκριμένο άρθρο αφορούν εκείνα τα έργα και τις δραστηριότητες της ΕΧ που δεν ήταν δυνατό να αδειοδοτηθούν από τις αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΠΕΝ, επειδή κατασκευάστηκαν έργα με τελείως διαφορετικό τρόπο από τα προβλεπόμενα στη Σύμβαση Παραχώρησης και στην ισχύουσα νομοθεσία είτε επειδή απαιτούσαν εκπόνηση επιπλέον μελετών. Όλα δηλαδή είχαν ως στόχο τη συμπίεση του κόστους και την αύξηση του κέρδους, ανεξαρτήτως των επιπλέον περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Εξ άλλου, σχεδόν για όλα είχαν συνταχθεί Βεβαιώσεις Παράβασης από τους Επιθεωρητές Περιβάλλοντος που υπερβαίνουν τις 30.

Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει και για τους ‘χώρους απόθεσης εξορυκτικών αποβλήτων’ που περιλαμβάνονται στο παραπάνω άρθρο του Ν/Σ. Αυτό αφορά το Χώρο Υγειονομικής Ταφής Επικίνδυνων Αποβλήτων (ΧΥΤΕΑ) Κοκκινόλακκα στο οποίο άρθρο, τα ‘επικίνδυνα’ απόβλητα αναβαθμίζονται μετονομαζόμενα στο Ν/Σ και για ευνόητους λόγους, σε ‘εξορυκτικά’ απόβλητα. Στην κατασκευή αυτού του ΧΥΤΕΑ, που διατρέχεται από σεισμικό ρήγμα που έχει δώσει (1932) σεισμό έντασης 7,2 Ρίχτερ, διαπιστώθηκαν διαφοροποιήσεις, εκτός των άλλων, και στο σύστημα στεγάνωσης, γεγονός που έχει καταγραφεί και από τους Επιθεωρητές Περιβάλλοντος. Ήδη από το 2013 τοποθετήθηκε ως το μόνο ‘στεγανωτικό’ μέσο, πλαστική μεμβράνη που ο χρόνος ζωής της είναι 25 χρόνια. Το τι θα γίνει μετά την πάροδο 25ετίας (2038) όταν στο ΧΥΤΕΑ θα έχουν ήδη αποτεθεί 10 εκατομμύρια τόνοι τοξικών αποβλήτων, δε φαίνεται να απασχολεί κανέναν. Αξίζει να αναφερθεί ότι ο ΧΥΤΕΑ μέχρι τώρα δεν έχει αδειδοτηθεί από καμία αρμόδια Υπηρεσία. Λειτουργεί δοκιμαστικά από το 2013 και έχει προσωρινές άδειες λειτουργίας από Σεπτέμβριο του 2017 μέχρι το Δεκέμβριο του 2018. Έκτοτε λειτουργεί χωρίς άδεια και αυτό το ‘κενό’ προσπαθεί να καλύψει το συγκεκριμένο Σ/Ν.

Το υπό ψήφιση Σ/Ν ξεπερνά κατά πολύ και το χαρακτηρισμένο ως ‘δασοκτόνο’ νόμο (Ν4280/2014) που είχε ψηφιστεί σε θερινό τμήμα της Βουλής αφού πρώτα αντικαταστάθηκαν κάποιοι βουλευτές της τότε κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας που διαφωνούσαν με το περιεχόμενό του. Φαίνεται λοιπόν ότι, η λαϊκή ρήση ‘ο λύκος στην αναμπουμπούλα χαίρεται’ έχει διαχρονική εφαρμογή από την παράταξη της Κυβέρνησης.
Τέλος, η ‘κανονικότητα’ στην οποία ομνύει η Κυβέρνηση αγνοεί επιδεικτικά πρόσφατες αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας και της Επιτροπής Αναφορών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που αφορούν εν όλω ή εν μέρει τις μεταλλευτικές δραστηριότητες στη Β. Α. Χαλκιδική.

 

Χώρος απόθεσης εξορυκτικών αποβλήτων

Θέλω να πιστεύω ότι η Επιστημονική Κοινότητα, τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα, Συλλογικότητες και Κινήματα, δεν θα παραμείνουν απαθείς αλλά θα βρουν τρόπους να εκφράσουν τη ριζική αντίθεσή τους, δε θα λησμονήσουν παλαιότερες απόψεις και αποφάσεις τους και δεν θα επιτρέψουν την ψήφιση και εφαρμογή αυτού του Σ/Ν.

_______________________________________________________________________

Ο Κυριάκος Παναγιωτόπουλος είναι Ομότιμος καθηγητής Εδαφολογίας ΑΠΘ, πρ. Πρόεδρος Δημοτικού Συμβουλίου Αριστοτέλη