Η γαλάζια οικονομία και η εναλλακτική ατζέντα

Η πρωτοβουλία Γαλάζια Ανάπτυξη

Γαλάζια οικονομία, γαλάζια ανάπτυξη, γαλάζιο κεφάλαιο, …… είναι όροι που περιγράφουν το νέο δόγμα που διαπερνά τις ολιστικού τύπου αλιευτικές και θαλάσσιες πολιτικές. Ήδη από 2012 η ΕΕ βάζει στο στόχαστρο αυτών των πολιτικών την γαλάζια ενέργεια, τις υδατοκαλλιέργειες, τον θαλάσσιο, παράκτιο και κρουαζιερικό τουρισμό, τις εξορύξεις στον βυθό και την γαλάζια βιοτεχνολογία. Από την πλευρά του ο FAO το 2013 ξεκίνησε την πρωτοβουλία Blue Growth Initiative (BGI)

Ωστόσο, το περιεχόμενο της γαλάζιας οικονομίας παραμένει έως και σήμερα ασαφές και αναφέρεται σε πολύ διαφορετικές έννοιες και προσεγγίσεις, ανάλογα με τα κοινωνικά πλαίσια στα οποία χρησιμοποιείται

Ο Γαλάζιος Κόσμος

Από την πλευρά του ο FAO αναγνωρίζει ότι ο Γαλάζιος Κόσμος (θάλασσα και γλυκά νερά) ‘παρέχει τροφή και μέσα διαβίωσης, βασικές υπηρεσίες οικοσυστήματος και βιοποικιλότητα για εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους’, ενώ επισημαίνει κα τις απειλές από την αυξανόμενη ρύπανση, την υπερεκμετάλλευση, την παράνομη , τη λαθραία τη μη ρυθμιζόμενη αλιεία, καθώς και την κλιματική αλλαγή

Αειφόρος διαχείριση ?

Στόχος της πρωτοβουλίας BGI είναι η επισιτιστική ασφάλεια και η αξιοπρεπής εργασίας στους χώρους της αλιείας και των υδατοκαλλιεργειών. Ως προϋπόθεση επίτευξης αυτών των στόχων θεωρεί την ‘αειφόρο διαχείριση του θαλάσσιου και του υδάτινου οικοσυστήματος’. Η γαλάζια ανάπτυξη τίθεται ως προϋπόθεση για τη μελλοντική επισιτιστική ασφάλεια και γενικώς τα προς το ζην, καθώς και για τη ρύθμιση του κλίματος, τον μετριασμό ακραίων καιρικών φαινομένων και την υποστήριξη του κύκλου ζωής διαφόρων οργανισμών

Η ψευδαίσθηση της γαλάζιας ανάπτυξης

Το βασικό επιχειρήματα που θεμελιώνει τη Γαλάζια Ανάπτυξη μας λέει ότι με την καθιέρωση νέων τεχνολογιών στον γαλάζιο κόσμο η επέκταση της οικονομίας δεν θα αφήνει αρνητικό αποτύπωμα αναφορικά με την κλιματική αλλαγή

Ωστόσο, η δυνατότητα ‘αναίμακτης’ οικονομικής επέκτασης στους χώρους των ιχθυοκαλλιεργειών, του μαζικού τουρισμού, τις λιμενικές ανάγκες εξυπηρέτησης των μαζικών μεταφορών και των εξορύξεων έχει αμφισβητηθεί πειστικά

Χωρική εξειδίκευση του γαλάζιου κόσμου

Με βάση το μοντέλο David Harvey για τη ‘χωρική αναδιάρθρωση, spatiotemporal fixes’ υποστηρίζεται ότι η εξειδίκευσης των περιοχών σε προστατευόμενες, σε τόπους εντατικής υδατοκαλλιέργειας, σε τόπους εγκατάστασης συστημάτων παραγωγής βιοκαυσίμων με την επεξεργασία υπεράκτιων φυκών, εξορύξεις βαθέων υδάτων και υποδομές εμπορικών λιμενικών εξυπηρετήσεων διαμορφώνονται χωρικές αναπτυξιακές ανισότητες, ενώ ξεφυτρώνουν και ζητήματα γεωπολιτικής (ο πόλεμος του μπακαλιάρου, η οριοθετήσεις υφαλοκρηπίδας, οι αποκλειστικές ζώνες κλπ)

Γεωπολιτική

Εναλλακτικές στην γαλάζια ανάπτυξη

Σε αντίθεση με τις επικρατούσες αντιλήψεις η εναλλακτική στην γαλάζια ανάπτυξη δεν περιορίζεται μονοσήμαντα στην σφαίρα της οικονομίας αλλά θέτει ως ευρύτερο στόχο την πολύπλευρη εφαρμογή αναπτυξιακών πρακτικών σε διάφορους χώρους της ατομικής και συλλογικής ζωής, της λήψης αποφάσεων και της πολιτικής

Το πρασίνισμα της γαλάζιας οικονομίας οικονομία

Βασικό στοιχείο μιας εναλλακτικής πολιτικής είναι η έλλογη διαχείριση των βιολογικών και όχι μόνο αποθεμάτων ώστε να αποφευχθούν τα φαινόμενα κατάρρευσης των οικολογικών σχηματισμών που επάγει η υπερεκμετάλλευση.

Άλλο προγραμματικό στοιχείο είναι η εξειδίκευση των πρακτικών με σεβασμό της βιολογικής, της οικονομικής της κοινωνικής και της πολιτισμικής τοπικότητας. Αυτό επιβάλει και ένα τύπο αποκεντρωμένης πλουραλιστικής διακυβέρνηση στη βάση της τοπικότητας όπου οι διαχειριστικές αποφάσεις θα είναι αντικείμενο έντιμης διαπραγμάτευσης ανάμεσα στους ενδιαφερόμενους (stakeholders κατά τη επικρατούσα ορολογία) και απαιτεί τη διασφάλιση της ελεύθερη χρήσης των κοινών πόρων

Γενικότερα, η έμφαση της εναλλακτικής πρότασης είναι πάνω στην αναγνώριση της πολιτικής σημασίας της τοπικότητας και το σεβασμό των δικαιωμάτων των παράκτιων κοινοτήτων.

Υποστηρίζει την σμίκρυνση της κλίμακας παραγωγής, τη στήριξη περιθωριοποιημένων οικονομικών πρακτικών (όσο αυτές παρέχουν τεκμήρια βιωσιμότητας), την ενίσχυση των παραγωγικών και καταναλωτικών συνεταιρισμών.

Ο δρόμος της φαιάς και ο δρόμος της πράσινης ανάπτυξης

Αντιτίθεται στην καπιταλιστική επιδίωξη αύξησης της παραγωγής και της κατανάλωσης και γενικότερα στις πολιτικές που ευνοούν την κυκλοφορία του παγκόσμιου κεφαλαίου και το πετυχαίνουν με το βάθεμα των ανισοτήτων

Το νέο φαντασιακό

Βασική προϋπόθεση για την εφαρμογή των εναλλακτικών πολιτικών είναι και η ανατροπή της ιδεολογικής υπεροχής του δόγματος που ταυτίζεται μονοσήμαντα την ανάπτυξη με την οικονομική επέκταση. Πρόκειται για μια διαδικασία ‘αποαποικοποίησης- επαναποικιοποίηση’ του φανταστικού για την οποία μιλάει ο Latouche