Αιολική ενέργεια: Υπέρ Ή Κατά ;

Όλα δείχνουν ότι προωθείται και στη χώρα μας η συστηματική υποκατάσταση της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από ορυκτά καύσιμα από ενέργεια που παράγεται από ‘καθαρές’ τεχνολογίες. Το εγχείρημα ανατίθεται στην ιδιωτική πρωτοβουλίας, οπότε και οι πάσης φύσεως επίδοξοι επιχειρηματίες σπεύδουν ατάκτως

Αντιλαμβάνονται οι πάντες ότι η αξιοποίηση της ισχύος του ανέμου είναι από τους καθαρότερους τρόπους παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς δεν παράγεται τοξική ρύπανση ή αέρια του θερμοκηπίου. Ο άνεμος είναι επίσης άφθονος, ανεξάντλητος και προσιτός, γεγονός που δυνάμει τον καθιστά βιώσιμη και μεγάλης κλίμακας εναλλακτική λύση έναντι των ορυκτών καυσίμων

Ορεινή συστοιχία

Ωστόσο, υπάρχουν και πολλές περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις. Οι πρώτες, οι περιβαλλοντικές πρέπει να αναγνωριστούν και να αντιμετωπιστούν κατά το δυνατόν. Οι δεύτερες, οι κοινωνικές, απαιτούν βαθιές αλλαγές στη στοχοθεσία αλλά και στον τρόπο που σχεδιάζεται, επικοινωνείται και εφαρμόζεται μια πολιτική πράξη

Πεδινή συστοιχία

Υποδομές

Οι παρενέργειες ποικίλλουν ανάλογα με την τοποθεσία: σε επίπεδες περιοχές απαιτείται συνήθως μεγαλύτερη έκταση παρά στις λοφώδεις και ορεινές περιοχές. Η κάθε γεννήτρια απαιτεί ελεύθερο χώρο με διάμετρο όση η απόσταση από τα δύο άκρα των πτερύγων καθώς και απόσταση 5-10 διαμέτρων η μία από την άλλη. Επιπρόσθετα η διαμόρφωση των βάσεων του στροβίλου, οι δρόμοι και οι γραμμές μεταφοράς καταλαμβάνουν επιπλέον χώρο. Υπολογίζεται ότι μόνο για τη λειτουργία του ο κάθε στρόβιλος απαιτεί πλήρη κάλυψη έκτασης 2 στρεμμάτων και μερική κάλυψη έκτασης 14 στρεμμάτων. Συνολικά μια βιώσιμη εγκατάσταση παραγωγής αιολικής ενέργειας απαιτεί έκταση 120-560 στρεμμάτων

Υπεράκτιες συστοιχίες

Οι υπεράκτιες αιολικές εγκαταστάσεις απαιτούν μεγαλύτερους χώρους, επειδή οι τουρμπίνες και τα πτερύγια είναι μεγαλύτερα. Ανάλογα με την τοποθεσία τους, τέτοιες υπεράκτιες εγκαταστάσεις μπορεί να παρεμποδίζουν αρκετές δραστηριότητες, όπως τις θαλάσσιες συγκοινωνίες, το ψάρεμα, τις υδατοκαλλιέργειες, ψυχαγωγικές δραστηριότητες και εξορυκτικές εργασίες

Για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων επί των χρήσεων του χώρου απαιτείται προσεκτικός και υπεύθυνος σχεδιασμός, καθώς και βέλτιστες πρακτικές κατά τις εργασίες δημιουργίας του αιολικού πάρκου. Το ερώτημα εδώ έχει να κάνει με το πόση εμπιστοσύνη μπορεί να βασίσει κανείς στην έως τώρα αφερέγγυα ιδιωτική πρωτοβουλία ότι δεν θα σπαταληθεί χώρος άσκοπα

Μη αντιστρεπτές επιπτώσεις θα υπάρξουν στην περίπτωση εγκατάστασης πάρκων σε αρχαιολογικούς χώρους ή περιοχές φυσικού κάλους η ιδιαίτερης οικολογικής αξίας. Και το ερώτημα εδώ είναι πόση εμπιστοσύνη μπορεί να δείξει κανείς στις μελέτες που εκπονεί αυτός ο ιδιώτης και ψιλο-ελέγχουν, και αν, αυτές οι υπηρεσίες

Άγρια ζωή και ενδιαιτήματα

Η σχετική έρευνα έχει καταγράψει θανάτους πουλιών όπου λόγω αλλαγών στην πίεση του αέρα που επάγουν οι περιστρεφόμενες τουρμπίνες επηρεάζουν το πέταγμα και προκαλούν συγκρούσεις με τα πτερύγια. Μικρότερο ποσοστό θνησιμότητας πουλιών αλλά και άλλων κυρίως πανιδικών ειδών αποδίδεται στη διάσπαση αλλά και τον περιορισμό των ενδιαιτημάτων. Τοπικές ζημιές αναμένονται και στη χλωρίδα. Γενικότερα πάντως αυτές οι επιπτώσεις θεωρούνται σχετικά ήπιες ώστε να μην αποτελούν σοβαρή απειλή για τους πληθυσμούς της άγριας ζωής

Υποστηρίζεται ότι ο ιπαραπάνω επιπτώσεις μπορούν να μετριαστούν κατά πολύ αν μελετηθούν προσεκτικά και υπεύθυνα οι συνθήκες που επικρατούν σε κάθε περιοχή (ανάγλυφο, ταχύτητα και διεύθυνση των ανέμων, κατάλληλος σχεδιασμός χωροθέτησης των ανεμογεννητριών, χλωριδική και πανιδική δομή, συμπεριφορά των πουλιών κυρίως)

Αντίστοιχες είναι και οι επιπτώσεις των παράκτιων εγκαταστάσεων επί των θαλάσσιων πτηνών και των ψαριών και ανάλογες οι ανάγκες καλού σχεδιασμού για τον περιορισμών τους

Δημόσια υγεία και κοινωνικές επιπτώσεις

Η ηχητική και η οπτική ρύπανση θεωρούνται απειλές για τη δημόσια υγεία. Κατά βάση, ο ήχος έχει αεροδυναμική προέλευση και παράγεται από την κίνηση των πτερυγίων. Παράγεται επίσης μηχανικός ήχος κατά τη λειτουργία της τουρμπίνας. Τα συνολικά επίπεδα ήχου εξαρτώνται από το σχεδιασμό τουρμπίνας και την ταχύτητα του ανέμου.

Παρόλο που ορισμένες μελέτες έχουν καταγράψει ενοχλήσεις κατοίκων γειτονικών περιοχών από ήχους και κραδασμούς, θεωρείται ότι και αυτά δεν επιβαρύνουν σημαντικά τη δημόσια υγεία. Ωστόσο, συνιστάται να ληφθούν σοβαρά υπόψη αυτές τις ανησυχίες της κοινωνίας

Κάτω από ορισμένες συνθήκες φωτισμού, οι ανεμογεννήτριες μπορούν να δημιουργήσουν ένα εφέ γνωστό ως σκιώδες τρεμόπαιγμα. Αυτή η ενόχληση μπορεί να ελαχιστοποιηθεί με προσεκτική τοποθέτηση των γεννητριών, φύτευση δέντρων ή εγκατάσταση πετασμάτων ή ακόμα και μειωμένη λειτουργία των ανεμογεννητριών όταν υπάρχουν τέτοιες συνθήκες φωτισμού

Σε ότι αφορά τις κοινωνικές επιπτώσεις αυτές σχετίζονται με τον περιορισμένο αριθμό εργαζομένων, το πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και συντήρησης των γεννητριών, το κόστος κατασκευής των αιολικών πάρκων των οδών πρόσβασης και των γραμμών μεταφοράς. Εκτιμάται ότι για τον καταναλωτή το κόστος της κιλοβατώρας αιολικής προέλευσης θα είναι πολλαπλάσιο

Αισθητική όχληση

Αυτή εκτιμάται ως η σημαντικότερη αρνητική επίπτωση που μπορεί να προκαλέσει έντονες αντιδράσεις. Κάποιοι ελάχιστοι μπορεί να τα εκλάβουν αυτές τις κατασκευές ως περίτεχνα γλυπτά. Όμως για τη γνώμη των περισσότερων καταστρέφουν το φυσικό τοπίο και αλλοιώνουν την ιστορικότητα μιας περιοχής.

Το κατά πόσον μια κοινότητα είναι διατεθειμένη να δεχτεί, χωρίς οικονομικό όφελος για την τοπικότητα, έναν αλλοιωμένο ορίζοντα με μοναδικό αντάλλαγμα καθαρότερη παραγωγή ενέργειας για τους άλλους (π.χ. τους κατοίκους των πόλεων) θα πρέπει να αποφασιστεί σε έναν ανοιχτό δημόσιο και εξαντλητικό διάλογο, πράγμα μάλλον ανέφικτο με την ιδιωτική πρωτοβουλία σε ρόλο πρωταγωνιστή. Εδώ και πάλι τίθεται το ίδιο ερώτημα: ποιος εμπιστεύεται τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές, την ανιδιοτέλεια των πολιτικών που τις εφαρμόζουν και την υπευθυνότητα των ιδιωτών που επωφελούνται

Διάρκεια ζωής και θερμικές εκπομπές

Η διάρκεια ζωής μιας ανεμογεννήτριας υπολογίζεται γύρω στα 25 χρόνια. Εκπομπές αερίων θερμοκηπίου δεν δημιουργούνται κατά τη λειτουργία ανεμογεννητριών. Ωστόσο, υπάρχουν εκπομπές που παράγονται σε άλλες φάσεις, όπως η παραγωγή των υλικών, η μεταφορά τους, οι εργασίες κατασκευής των υποδομών και συναρμολόγησης γεννητριών επί τόπου, η η συντήρηση, καθώς και ο παροπλισμός και αποσυναρμολόγηση των γερασμένων γεννητριών

Οι εκτιμήσεις των συνολικών εκπομπών σε όλες τις φάσεις κατασκευής, λειτουργίας και απόσυρσης των ανεμογεννητριών ανέρχονται σε 10-20 γραμμάρια ισοδυνάμου διοξειδίου του άνθρακα ανά κιλοβατώρα, ενώ οι αντίστοιχες τιμές από την καύση αερίου και κάρβουνου ανέρχονται χονδρικά σε 0,6 -2 κιλά

Είναι οι διαμαρτυρίες εύλογες ;

Συμπέρασαμα: Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις είναι σχετικά ήπιες και μπορούν τεχνητά να μειωθούν κατά πολύ Τα οικονομικά κόστη είναι σημαντικά. Οι συνέπειες στην τοπική απασχόληση και όχι μονάχα σε αυτήν θα είναι μεγάλες. Οι κοινωνικές αντιστάσεις αναμένονται σφοδρές αλλά κατά κύριο λόγο δεν θα οφείλονται ούτε στις αναμενόμενες περιβαλλοντικές επιπτώσεις, ούτε στα αυξημένα τιμολόγια που θα εμφανιστούν αργότερα, ούτε στα τοπικά προβλήματα.

Η κύρια αιτία που εξηγεί τις αντιδράσεις είναι το δικαιολογημένο λαϊκό έλλειμμα εμπιστοσύνης προς τις ελίτ και τους στόχους του εγχειρήματος (πρόδηλα κερδοσκοπικούς και μόνο), καθώς και την αισθητική των πολιτικών πρακτικών