Η Παραγωγική Ανασυγκρότηση Είναι Άμεση Αναγκαιότητα. Θα Είναι Όμως Αποτελεσματική Αν Είναι Και Οικολογική

Αν κάτι αναδείχθηκε καθαρά τον καιρό των Μνημονίων και έγινε καταφανέστατο στον καιρό της πανδημίας, είναι η αδήριτη ανάγκη αλλαγής του παραγωγικού μοντέλου της χώρας. Ο γεωργικός τομέας γεωργία να αποτελεί το βασικό πεδίο της παραγωγικής ανασυγκρότησης. Δυστυχώς, η παρέμβαση της οικολογίας στη σχετική συζήτηση είναι ανύπαρκτη. Χωρίς την οικολογική προοπτική, ωστόσο, η οποιαδήποτε απόπειρα ανάταξης του χώρου της γεωργίας θα οδηγήσει και πάλι στα γνωστά αδιέξοδα

Η αριστερή προοπτική

Τι μπορεί να προσφέρει η οικολογική προοπτική, και μάλιστα η αριστερή; Την ιδέα ότι η κατανόηση των φαινομένων της γεωργικής παραγωγής δεν είναι υπόθεση γεωργικών τεχνικών, αλλά διαμορφώνεται στο πλαίσιο μιας συζήτησης όπου μετέχουν όλοι οι ενδιαφερόμενοι.

Επιδίωξη της Αριστεράς είναι να κατευθύνει τη συζήτηση τις ράγες του ρεαλισμού. Αυτό θα πει πολύ απλά ότι είναι άλλο πράγμα τα φυσικά φαινόμενα που τρέχουν εκεί έξω και άλλο η γνώση που αποκτάμε γι’ αυτά τα φυσικά φαινόμενα μέσα από τη συσσωρευμένη εμπειρία και την επιστήμη.

Καντίνσκυ: ζωή, τέχνη και φιλοσοφία

Να παραδεχθεί, με άλλα λόγια, ότι τα φυσικά φαινόμενα εκεί έξω στο χωράφι, τη θάλασσα και το δάσος διαθέτουν τη δική τους αντικειμενική δυναμική, ανεξάρτητα από την αντίληψη και τη γνώση που σχηματίζουν οι άνθρωποι για αυτά.

Ιδεολογική ματιά

Και να προσθέσει και κάτι πολύ σημαντικό, ότι δηλαδή η ματιά με την οποία εμείς θα δούμε τα πράγματα της φύσης δεν είναι κοινωνικά ουδέτερη. Το αντίθετο, είναι διαδικασία κοινωνική και αντανακλά τον συσχετισμό κοινωνικών δυνάμεων

Ιδεολογικά φορτία

Κοντολογίς, η γνώση μας για τον φυσικό κόσμο στο χωράφι έχει βαριά ιδεολογικά φορτία, εξυπηρετεί κοινωνικές ανάγκες και πραγματώνεται στο έδαφος των κοινωνικών συγκρούσεων

Εκτός των ίδιων των παραγωγών, συμμέτοχοι στη συζήτηση για την παραγωγική ανασυγκρότηση είναι οι τεχνοκράτες της γεωργίας, οι εθνολόγοι και οι ειδικοί της περιβαλλοντικής ιστορίας. Από μόνοι τους φοβάμαι ότι δεν θα υπηρετήσουν με συνέπεια την οικολογική προοπτική. Το ίδιο πιστεύω και για μερίδες του οικολογικού κινήματος Ακόμα χειρότερη περιμένω την εμπλοκή διαβρωμένων ως το κόκκαλο συνεταιριστικών και συνδικαλιστικών σχημάτων.

Συνέργειες: Τεχνοκρατία και Τοπική κοινωνία

Αντίθετα, θεωρώ ότι μόνο οι τοπικές κοινωνίες στην ολότητά τους έχουν να συμβάλουν πολύ περισσότερο από κάθε άλλον στη συζήτηση για την οικολογική προοπτική. Αυτές μπορούν να αναγνωρίσουν και περιγράψουν την πολυπλοκότητα, τόσο του γεωργικού κόσμου όσο και της κοινωνίας, και, κυρίως, το πόσο στενά αλληλεπιδρούν τα μεν με τα δε

Βιο-Φυσικο-Κοινωνικά Υβρίδια

Έτσι οι τοπικές κοινωνίες και οι ανάγκες τους θα μισκύνουν την κλίμακα της πολιτικής και θα φέρουν στην καρδιά της συζήτησης την ιδέα των βιο-φυσικο-κοινωνικών υβριδίων που ανέφερα σε προηγούμενη ανάρτηση. Εκεί έγραφα ότι δρώντα δεν είναι μονάχα τα κοινωνικά στοιχεία. Το έδαφος, το κλίμα, το φυσικό τοπίο, οι οικολογίες, γενικά, μετέχουν εξίσου ως δρώντα στοιχεία και ορίζουν προδιαγραφές ζωής. Απλουστευτικά παραδείγματα είναι η συσχέτιση ανάμεσα στη σεισμικότητα και το χτιστό περιβάλλον, στην υδατική οικονομία και την παραγωγική διαδικασία, και πολλά άλλα

Σχεδιασμένη χρήση γης

Και εντέλει, η εμπλοκή των τοπικών κοινωνιών μπορεί να συγκρατήσει την τεχνοκρατική προσέγγιση, η οποία κατά κανόνα αγνοεί τις κοινωνικές ανάγκες, οποτε αντί να προσφέρουν λύσεις με μια ορισμένη προοπτική υπηρετούν τις επιδιώξεις πολυεθνικών κολοσσών όπως οι Monsanto, DuPont, Syngenta, Group Limagraine κ.ά.

Στην πράξη, οι συνταγές των τεχνοκρατών βασίζονται στην ιδέα της ενιαίας και ομογενούς κοινωνίας όπου η κοινωνική διαίρεση και οι ταξικές αντιθέσεις και οι τοπικότητες είναι ανύπαρκτες, και όπου όλα νομιμοποιούνται στη βάση δοσμένων από τα πριν και τάχαμ’ αυτονόητων αυτοματισμών του νεοφιλελεύθερου λόγου

Στον αντίποδα, η οικολογική προοπτική εντάσσει τις δράσεις στο πλαίσιο ενός ολόκληρου κοσμοειδώλου που περιγράφει έναν αέναα εξελισσόμενο κόσμο, ο οποίος περιλαμβάνει έμβια και φυσικά αντικείμενα σε αλληλοδιαπλοκή

Σε ένα τέτοιο πλαίσιο τα πράγματα πρέπει να λέγονται καθαρά, να λαμβάνεται υπόψη ο περιβαλλοντικός κίνδυνος που πάντοτε υποβόσκει. Εκεί, οι διαμάχες δεν γεφυρώνονται ποτέ και ο συμβιβασμός, πάντα προσωρινός, προκύπτει ως αποτέλεσμα έντιμης διαπραγμάτευσης ανάμεσα σε αντιτιθέμενες επιδιώξεις

Λαϊκή γνώση

Εν κατακλείδι, η επιστημονική γνώση, ενώ διαθέτει συστηματικότητα, την ίδια στιγμή διακρίνεται από στενότητα και προκατασκευές. Αντίθετα, η λαϊκή γνώση, που δεν διαθέτει συστηματικότητα, διακρίνεται για την ευρύτητά της και ευνοεί την ελευθερία της συζήτησης. Έτσι, η μεταξύ τους συνδιαλλαγή για τη διαχείριση του κόσμου στο χωράφι γίνεται αποτελεσματική

Και, για να το πω καθαρά: η τυπική τεχνοκρατική γνώση ιδεοληψιών οφείλει να λειτουργήσει συμπληρωματικά με τη λαϊκή γνώση που αποτυπώνει η ιστορική εμπειρία και περιγράφει εν πολλοίς, και μάλλον άθελά της, την προοπτική της οικολογικής Αριστεράς