Διάλογος του κόκκινου με το πράσινο: Εκτός από υπέρμαχος της τεχνολογικής ανάπτυξης ο οικομαρξισμός είναι και ναρκισιστικά ανθρωποκεντρικός ; Μια ακόμα προσχηματική παρανόηση ; Μια ακόμα βολική διαστρέβλωση ;

Ο φυσιοκράτης οικολόγος εραστής της άγριας και όχι της ανθρωπογενούς φύσης

Μια ισχυρή μερίδα του οικολογικού κινήματος δείχνει καθαρή προτίμηση προς την άγρια έναντι της ανθρωπογενούς φύσης. Ο διάλογος με εκείνους που υιοθετούν το διπολικό σχήμα από δω ο ανθρωποκεντρισμός και από κει ο οικοκεντρισμός και επιχειρηματολογούν μονομερώς από θέσεις ακραίας, εντέλει δογματικής φυσιοκρατίας είναι εξαιρετικά δυσχερής αν όχι αδύνατος

Οικοκεντρισμός έναντι Ανθρωποκεντρισμού

Βασικό απορριπτικό στοιχείο οποιουδήποτε διαλόγου ανάμεσα στο κόκκινο και το πράσινο είναι και η οξύτατη κριτική που ασκούν μερίδες του οικολογικού κινήματος προς το οικομαρξιστικό ρεύμα για μονόπλευρο και άνευ όρων ανθρωποκεντρισμό

Παρίσι: Μαούνα στο κανάλι Saint Martin

Τεκμηριώνουν αυτή τη θέση με διάφορα αποσπάσματα και παραδείγματα από το κεφάλαιο, το μανιφέστο και αλλού. Χαρακτηριστικό ανάμεσά τους είναι το παράδειγμα όπου ο μετασχηματισμός των ποταμών από την αρχική τους μορφή σε πλεύσιμα μονοπάτια κυκλοφορίας ανθρώπων και εμπορευμάτων λειτούργησε κατά τους οικομαρξιστές απελευθερωτικά για τις ανθρώπινες κοινωνίες έναντι των περιβαλλοντικών περιορισμών. Μάλιστα, επισημαίνουν εμφαντικά ότι το συγκεκριμένο παράδειγμα  όχι μονάχα εξυμνεί την τεχνολογική πρόοδος αλλά παραλείπει και  οποιαδήποτε μνεία για τις αρνητικές συνέπειες αυτών των παρεμβάσεων πάνω στο περιβάλλον

Ο Λεβιάθαν

Με όμοιο τρόπο κρίνονται άλλες τεχνολογικές καινοτομίες της εποχής του Μαρξ όπως οι σιδηρόδρομοι. Όλα αυτά θεωρούνται αποτέλεσμα μετασχηματισμού φυσικών υλικών σε τεχνήματα ενταγμένα σε μια λογική υποταγής της φύσης στην ανθρώπινης βούληση

Μαρξικός ανθρωποκεντρισμός

Ακόμα και στη θέση του Μαρξ ότι εκτός από την εργασία είναι και η φύση πηγή υλικού πλούτου (η εργασία είναι ο πατέρας και η γη η μητέρα του υλικού πλούτου), ασκείται κριτική ότι αποδίδεται στη φύση μια καθαρή αξία χρήσης για την παραγωγή υλικού πλούτου αποκλειστικά υπέρ του ανθρώπου

Αλάτωση υπερ-αρδευόμενων εδαφών

Επιθετική είναι και η κριτική είναι η στάση  στις θέσεις του Μαρξ για τη γεωργία της εποχής του. Πρόκειται για τις θέσεις εκείνες οι οποίες κατά τους οικομαρξιστές τεκμηριώνουν την άποψη περί του οικολόγου Μαρξ. Συγκεκριμένα, χαρακτηρίζουν την κριτική του στην καπιταλιστική διαχείριση της γης ως απολύτως ανθρωποκεντρική. Υποστηρίζουν ότι η υποβάθμιση της εδαφικής γονιμότητας τον ενδιαφέρει αποκλειστικά και μόνο επειδή μειώνει την απόδοση των καλλιεργειών και επομένως είναι επιζήμια για τις ανθρώπινες κοινωνίες. Αντίθετα, αδιαφορεί για τις άλλες συνέπειες επί της γης για παράδειγμα ως αυταξίας αισθητικής.

Κυριαρχία πάνω στη φύση

Συμπερασματικά, για πολλές μερίδες του οικολογικού κινήματος ο Μαρξ, δεν κάνει τη διάκριση ανάμεσα στον ανθρωποκεντρισμό και τον οικοκεντρισμό και δεν επιχειρεί υπέρ του τελευταίου. Τον μέμφονται επειδή η κατ’ αυτούς η τέλεια φυσική η αρμονία είναι έξω από τον ορίζοντά του και του προσάπτουν ότι θεωρεί αναγκαστική την τεχνολογική παρέμβαση του ανθρώπου αν αυτός θέλει να επιβιώσει. Επιχειρηματλογώντας από ασύμμετρες φυσικοκρατικές θέσεις υποστηρίζουν κοντολογίς ότι η θέση του Μαρξ που θέλει τον άνθρωπο ταυτόχρονα ως μέρος και ταυτόχρονα ως χρήστη της φύσης, επί της ουσίας προδίδει εργαλειακή σκέψη και τον καθιστά υπέρμαχο ενός εξίσου ασύμμετρου ανθρωποκεντρισμού.

Η απάντηση του οικομαρξισμού

Μια πρώτη απάντηση του οικομαρξισμού στα παραπάνω είναι ότι ο Μαρξ απορρίπτει τις καταστρεπτικές συνέπειες της καπιταλιστικής κυριαρχίας πάνω στη φύση. Ειδικότερα, στην καπιταλιστική τυφλότητα έναντι της φύσης και την ληστρική οικονομία αντιπαραθέτει τον συνειδητό μεταβολισμό μεταξύ ανθρώπου και φύσης με βάσει την επιστημονικού γνώση.

Είναι δυνατή μια μη ανθρωποκεντρική συζήτηση για αξίες ;

Στη συνέχεια η απάντηση παίρνει τη μορφή ερωτήματος, κατά πόσο δηλαδή, μια συζήτηση για αξίες μπορεί να είναι μη ανθρωποκεντρική αφού ο άνθρωπος, ως το μοναδικό πολιτιστικό ον στον πλανήτη, μπορεί μόνος αυτός να αποδώσει αξίες στη φύση

Ειδικότερα ο Foster και ο Burkett σε μια μελέτη τους το 2016 υποστήριξαν το αυτονόητο, ότι δηλαδή η ανθρώπινη συνείδηση, οι ανθρώπινες ικανότητες και οι ανθρώπινες ανάγκες είναι αμετάκλητα ανθρώπινες και αυτό  επίσης αμετάκλητα δίνει έναν χαρακτήρα ανθρωποκεντρισμού στις σχέσεις του ανθρώπου με τη φύση

Επισημαίνουν ωστόσο εμφαντικά τη μεγάλη διαφορά μεταξύ του ανθρωποκεντρισμού που επιδιώκει την ανεξέλεγκτη οικονομική επέκταση για χάρη της κεφαλαιακής συσσώρευσης, και του ανθρωποκεντρισμού που δρα σε συμφωνία με τους φυσικούς ρυθμούς για χάρη της επιβίωσης του ανθρώπου

Καπιταλιστικός ανορθολογισμός

Υποστηρίζουν ότι τα οικολογικά προβλήματα προκύπτουν, από τις ανορθολογικές και συστηματικά καταστροφικές παρεμβάσεις υπέρ της κεφαλαιακής κερδοφορίας και όχι από τις ορθολογικές παρεμβάσεις. Και καταλήγουν ότι η σχέση του ανθρώπου με την υπόλοιπη φύση θέτει ζητήματα υπαρξιακά για αμφότερα τα μέρη της σχέσης

Τέλος, ο οικομαρξισμός  διατυπώνει την ερώτηση του πόσο μη ανθρωποκεντρικές είναι οι θέσεις πολλών μερίδων του συνεπούς οικολογισμού όπως εκείνο των οπαδών της από-ανάπτυξης ;

Ανθρωποκεντρισμός και απο-ανάπτυξη

Με βάση την ανάλυση λόγου βασικών κειμένων των υποστηρικτών αυτού του κινήματος που πραγματοποίησε το 2018 ο Mayert διαπιστώνεται ότι ο άνθρωπος βρίσκεται στο κέντρο και των απο-αναπτυξιακών θεωρήσεων. Οι υποστηρικτές της απο-ανάπτυξης χρησιμοποιούν ανθρωποκεντρικούς όρους και κοινωνικές αξίες όπως ‘κοινή χρήση’, ‘απλότητα’, ‘ευγένεια’, ‘φροντίδα’, ‘κοινά’ για να περιγράψουν το πώς θα μοιάζει η κοινωνία που επαγγέλλονται, και στην οποία το μικρότερο θα είναι και το πιο όμορφο

Ακόμα και γι’ αυτούς η όποια μελλοντική ανάπτυξη οφείλει να λειτουργεί εντός των οικολογικών ορίων και να εδράζεται στις ανθρωπιστικές αξίες. Αυτές οι θεωρίες της από-ανάπτυξης δεν βρίσκονται μακριά από τον μαρξικό ανθρωποκεντρισμό αφού μέλημα και των δύο είναι μια καλύτερη ανθρώπινη ζωής, πράγμα που προϋποθέτει τη ριζική αλλαγή του οικονομικού συστήματος

Οικολογικά υβρίδια

Ειδικότερα όταν ο οικομαρξισμού αρνείται τα διπολικά σχήματα ανθρωποκεντρισμός-φυσιοκρατία και μιλάει για συμμετρικά φυσικο-βιο-κοινωνικά υβρίδια και προωθεί ισότιμες σχέσεις ανάμεσα στα φυσικά τα βιολογικά και τα κοινωνικά στοιχεία του υβριδίου

Τελικά: Και φύση και άνθρωπος