Παραγωγική ανασυγκρότηση: Κοινοτικά Υποστηριζόμενη Γεωργία (ΚΥΓεω), ένα εναλλακτικό παράδειγμα

Τι είναι η ΚΥΓεω;

Η Κοινοτικά Υποστηριζόμενη Γεωργία (ΚΥΓεω) είναι μια μορφή άμεσης συνεργασίας ενός ατομικού παραγωγού ή και συνεταιρισμού με έναν ή περισσότερους καταναλωτές. Συγκεκριμένα, συμφωνείται να μοιράζονται ανάμεσα στον ή τους παραγωγούς και τον ή τους καταναλωτές η παραγωγική ευθύνη, ο εμπορικός κίνδυνος, αλλά και οι απολαβές της αγροτικής παραγωγής.

Εναλλακτικό μοντέλο αγροτικής παραγωγής

Πρόκειται για ένα εναλλακτικό, αλλά για την ώρα περιθωριακό, κοινωνικοοικονομικό μοντέλο παραγωγής και πώλησης αγροτικών προϊόντων, που όμως θα μπορούσε να αποτελέσει στοιχείο στον γαλαξία μεθόδων παραγωγής και κατανάλωσης που θα γεννήσει η οικολογική ανασυγκρότηση της γεωργικής παραγωγής

Προαγορά αγροτικών προϊόντων

Με άλλες μορφές, ο θεσμός προϋπήρξε, π.χ. όταν ο έμπορος προαγόραζε την παραγωγή ενός περιβολιού υπό την προϋπόθεση ότι θα ικανοποιούνταν συγκεκριμένες προδιαγραφές, η ταβέρνα προαγόραζε την παραγωγή ζαρζαβατικών, την ψαριά τα σφάγια των αντίστοιχων παραγωγών κλπ. Στην τωρινή του μορφή εμφανίστηκε κατά τη δεκαετία του ‘60 σε χώρες όπως η Γερμανία, η Ελβετία κ.ά.

Πώς δουλεύει η ΚΥΓεω ;

Η κοινωνικά υποστηριζόμενη γεωργία είναι ένα κοινωνικοοικονομικό μοντέλο παραγωγής και πώλησης αγροτικών προϊόντων. Αποτελεί, στην ουσία, μία σύμπραξη μεταξύ καταναλωτή/ών και παραγωγού/γών. Ο καταναλωτής υποστηρίζει οικονομικά τον παραγωγό, προκαταβάλλοντας ένα ποσό, με αντάλλαγμα τη λήψη σε τακτική βάση (π.χ. εβδομαδιαία) ενός καλαθιού προϊόντων. Ο καταναλωτής χρηματοδοτεί με αυτό τον τρόπο την εκμετάλλευση, ενώ, παράλληλα, αναλαμβάνει και μέρος του κινδύνου ζημιάς της παραγωγής από καιρικά και άλλα έκτακτα φαινόμενα.

Τα περιεχόμενα του καλαθιού προϊόντων, όπως και το τίμημα συναποφασίζονται ώστε να διαμορφωθεί μία δίκαιη τιμή και για τα δυο μέρη.  Ο καταναλωτής ζητάει αποκλειστικά από παραγωγούς της εμπιστοσύνης του μία ευρεία γκάμα αγροτικών προϊόντων με ιδιαίτερα ποιοτικά χαρακτηριστικά. Αυτά συνδέονται, κυρίως, με τον τρόπο παραγωγής (βιολογική, βιοδυναμική, φυσική, περμακουλτούρα)

Περμακουλτούρα

Τα τελευταία χρόνια, ειδικά οι διαδικασίες περμακουλτούρα (permanent agriculture) αποκτούν βαθμιαία μια κάποια απήχηση. Πρόκειται για παραγωγικές διαδικασίες που επιχειρούν να μιμηθούν αντίστοιχες φυσικές και συνδυάζουν παραδοσιακές με σύγχρονες τεχνικές παραγωγής με στόχο την αυτάρκεια

Παραγωγοί και καταναλωτές στο χωράφι

Στο μοντέλο της κοινωνικά υποστηριζόμενης γεωργίας οι καταναλωτές μιλούν τακτικά με τους παραγωγούς, επισκέπτονται το χωράφι και συμμετέχουν και σε κάποιες καλλιεργητικές εργασίες με ή χωρίς αμοιβή. Ανάλογα με τις ανάγκες τους, είναι δυνατό να ζητούν συγκεκριμένα είδη που θα καλλιεργηθούν την επόμενη χρονιά. Έτσι, οι καταναλωτές έχουν στη διάθεσή τους, και εντός εποχής, φρέσκα και ντόπια είδη λαχανικών. Γνωρίζουν με βεβαιότητα ότι παράχθηκαν σύμφωνα με τα πρότυπα ασφάλειας και με μεθόδους που σέβονται το περιβάλλον αλλά και την υγεία τους

Τι προσφέρει στον καταναλωτή

Η ΚΥΓεω έρχεται να ικανοποιήσει την απαίτηση των παραγωγών να μηδενιστεί το κέρδος των ενδιάμεσων (χονδρέμποροι, σουπερμάρκετ κ.ά.) και επομένως να βρεθεί κάπου στη μέση η διαφορά στις χαμηλές τιμές παραγωγού και τις υψηλές τιμές καταναλωτή. Επιπρόσθετα , έρχεται να ανταποκριθεί και στην ανασφάλεια που νιώθει ο καταναλωτής αναφορικά με την ποιότητα και την υγιεινή των αγροτικών προϊόντων.

Χαρακτηριστικά της ΚΥΓεω

Η κοινωνικά υποστηριζόμενη γεωργία προσαρμόζεται στον κάθε τόπο και τους ανθρώπους του. Ωστόσο, παντού παρατηρούνται τα παρακάτω χαρακτηριστικά:

1. Από κοινού διαμόρφωση παραγωγής & τιμής (εμφανής προϋπολογισμός της σεζόν)
2. Άτυπη συμφωνία μοιρασμένου κινδύνου και κέρδους
3. Τακτικές διανομές σε κεντρικά σημεία
4. Τακτική επαφή και συνεργασία μεταξύ παραγωγών και καταναλωτών
5. Ποιοτικά τρόφιμα, παραγόμενα με οικολογικές μεθόδους
6. Τοπική κλίμακα (κοντινές αποστάσεις, τοπικά προϊόντα)
7. Ελεγχόμενα μεγέθη (δίκαιο εμπόριο, στήριξη μικρών παραγωγών από μικρές ομάδες καταναλωτών)

Δημόσια γη. ΑΠΘ, λαχανόκηποι στις παρυφές της πόλης

Χαρακτηριστικά εκμεταλλεύσεων:

1. Κοινοτικά αγροκτήματα
2. Συνεταιριστικά αγροκτήματα
3. Μικρές και οικογενειακές αγροτικές εκμεταλλεύσεις

Οι ΚΥΓεω στον κόσμο

Το πιο σημαντικό στοιχείο της κοινωνικά υποστηριζόμενης γεωργίας είναι η αμοιβαία κατανόηση και η εμπιστοσύνη που αναπτύσσεται μεταξύ παραγωγού και καταναλωτή. Αυτή επιτυγχάνεται με τη διαφάνεια στον τρόπο παραγωγής και τη συμμετοχή του καταναλωτή στην όλη διαδικασία. Βασικές αρχές της Ευρωπαϊκής Διακήρυξης της κοινωνικά υποστηριζόμενης γεωργίας είναι η φροντίδα για τη γη, το νερό, τους σπόρους και τα υπόλοιπα κοινά αγαθά με βάση τις αγρο-οικολογικές αρχές και το σεβασμό για το περιβάλλον

Περιβαλλοντική δικαιοσύνη &  Κοινωνική αλληλεγγύη

Σε συνδυασμό με άλλες παρόμοιες πρωτοβουλίες όπως η δωρεάν διανομή πατάτας, το κίνημα χωρίς μεσάζοντες, οι guerrilla gardeners, οι λαχανόκηποι σε δημόσια γη, οι ΚΥΓεω διατυπώνουν ένα αίτημα  επανασύνδεσης με τη διαδικασία παραγωγής τροφίμων στη βάση της περιβαλλοντικής δικαιοσύνης και της κοινωνικής αλληλεγγύης. Κοντολογίς η λειτουργία της ΚΥΓΕΩ δεν περιορίζεται στην οικονομική σχέση (φθηνότερα προϊόντα σε αντάλλαγμα της αυξημένης κερδοφορίας), ούτε μονάχα στη διατροφική ασφάλεια. Όπως όλες οι αλληλέγγυες πρωτοβουλίες, παράγει κοινωνικές αξίες που εδράζονται στην ατομική και κοινωνική ευθύνη, την αλληλεγγύη και το σεβασμό στις σχέσεις άνθρωπος-φύση