Είναι η προστασία του περιβάλλοντος σέξυ ; (τα celebrities)

Cate Blanchett

Daryl Hannah

Ορισμένες διασημότητες, κυρίως καλλιτέχνες, δείχνουν να συναισθάνονται λιγότερο ή περισσότερο τις αιτίες του περιβαλλοντικού προβλήματος και να συμμερίζονται τις αντίστοιχες αξίες, οπότε και η ατομική τους παρέμβαση είναι σε κάποιο βαθμό σημαντική

Κατά πολύ σημαντικότερη είναι η παρέμβαση εκείνων που κατασκευάζουν και παρουσιάζουν συνήθως στο γυαλί ιστορίες της ‘άγριας ζωής’. Πρόκειται για αναπτυσσόμενη βιομηχανία που διατείνεται ότι αποκαλύπτει τη φύση της φύσης (natura naturata). Η εμπορική αξία αυτών των προϊόντων συναρτάται με τη δημοτικότητα των παρουσιαστών των αντίστοιχων εκπομπών. Η Sullivan περιγράφει αντιστικτικά τις περιπτώσεις του εγγλέζου Sir David Attenborough και του αυστραλού Steve Irwin.

Sir David Attenborough

Ο Attenborough κατασκευάζει κόσμους υψηλής αισθητικής, χρησιμοποιεί εκλεπτυσμένο γλωσσικό ιδίωμα και αντλεί την εγκυρότητα των κατασκευών του από τη Μονάδα Φυσικής Ιστορίας του BBC στο Μπρίστολ, γνωστής και ως ‘Πράσινο Χόλιγουντ’ το οποίο και απονέμει τα δικά του ‘Πράσινα Όσκαρ’. Γενικά, το στήσιμο των εκπομπών απευθύνεται σε ‘σοβαρό ?’ κοινό.

Steve Irwin

Στον αντίποδα, το κοστούμι του Irwin είναι σε στυλ ‘φθαρμένο σαφάρι σορτς’, η οθόνη απεικονίζει άγρια, επικίνδυνα ζώα, το γλωσσικό ιδίωμα είναι καθημερινό. Γενικά, το στήσιμο της ιστορίας παραπέμπει σε κατασκευές χαμηλού κόστους, κατάλληλες για κανάλια δορυφορικής τηλεόρασης. Συχνά οι ιστορίες περιελάμβαναν στοιχεία δραματικά και αισθησιακά, καμιά φορά και σκηνές αναπαραγωγής, αλλά και βίαιες συγκρούσεις ανάμεσα στα ζώα. Την κερδοφορία συμπλήρωναν τα καταναλωτικά προϊόντα της Steve Lives Surfware, οι ανάλογες αποκριάτικες στολές και άλλες συναφείς δραστηριότητες

Richard Leakey

Μια τρίτη κατηγορία διασημοτήτων συγκροτούν εκείνοι που ασχολούνται συστηματικά με τη διατήρηση καταστάσεων που διαμόρφωσε στην Αφρική η αποικιοκρατία.  Ανάμεσά τους ο Richard Leakey, επιχειρεί να συντηρήσει μέσω ΜΜΕ την παράδοση σχετικά με τα απολιθώματα και την καταγωγή του ανθρώπου που δημιούργησε ο  διάσημος πατέρας του, ο παλαιοανθρωπολόγος Louis Leakey στην Κένυα, αλλά και να φέρει στο τηλεοπτικό προσκήνιο την Άγρια Ζωή της χώρας (οικοτουριστικές εξορμήσεις, σαφάρι κλπ).  Στην ίδια κατηγορία και ο  ιδρυτής της ΜΚΟ ‘Save the Elephants’ Iain Douglas-Hamilton κ.ά.

Dr. Jane Goodall

Άλλες και πιθανώς πιο αξιομνημόνευτες διασημότητες είναι προσωπικότητες που,  όπως οι δολοφονηθέντες μάρτυρες της οικολογίας Mendes και Saro Wiwa, ανέδειξαν με την επιβίωση τοπικών κοινωνιών που διαβιούν σε απειλούμενες περιοχές  στον Αμαζόνιο, το Δέλτα του Νίγηρα και αλλού. Στη ίδια κατηγορία ανήκουν και άλλοι ζώντες θρύλοι του οικολογικού κινήματος όπως η γνήσια ακτιβίστρια jane Goodal

Η σχέση εταιριών πετρελαίου και περιβάλλοντος

Σημειώνουμε ότι  οι επιχειρήσεις περιβαλλοντισμού παράγουν και  προϊόντα περιβαλλοντικής προστασίας και τα διανέμουν συνήθως μέσω των ΜΜΕ και έτσι διασφαλίζουν τη συμμετοχή τους στο πλαίσιο της παγκόσμιας καπιταλιστικής οικονομίας. Τα celebrities θεωρείται ότι συνεισφέρουν σημαντικά στην εμπορική καταξίωση αυτών των δραστηριοτήτων. Είναι επίσης αξιοσημείωτο ότι  οι ΜΚΟ που απευθύνονται στη διατήρηση και την προστασία του περιβάλλοντος έχουν πολλαπλασιαστεί μετά την επικράτηση των νεοφιλελεύθερων δοξασιών τη δεκαετία του 1980. Για τη χρηματοδότησή τους βασίζονται όλο και περισσότερο στα φιλανθρωπικά ιδρύματα, τις εταιρείες με οικολογικά αμφισβητήσιμη παραγωγή, αλλά και πλούσιους ιδιώτες.  Η συμμετοχή ή έστω υποστήριξη των διασημοτήτων είναι σημαντική κυρίως για την εμπορικότητα του περιβαλλοντικού προϊόντος

Ted Turner

Κλασική θεωρείται η περίπτωση του Ted Turner (ιδρυτή του CNN μεταξύ άλλων), ο οποίος κατέχει εκατοντάδες χιλιάδες εκτάρια βοσκοτόπων στην Αμερικανική Δύση, καθώς και στην Παταγονία. Διατηρεί με το μεγαλύτερο ιδιωτικό κοπάδι βισόνων στον κόσμο, και συντηρεί κοπάδια λύκων και άλλων απειλούμενων ειδών.  Οι εκτεταμένες ιδιόκτητες εκτάσεις προσφέρονται έναντι συγκεκριμένου αντιτίμου σε ξεναγήσεις και ελεγχόμενο κυνήγι, ενώ τατο κρέας βίσονα τροφοδοτεί αλυσίδα εστιατορίων. Ο ίδιος ο Turner είναι βασικός συνομιλητής διασημοτήτων του περιβάλλοντος και μετέχει σε αντίστοιχα συνέδρια, όπως το  Παγκόσμιο Συνέδριο Διατήρησης IUCN 2008

Ίδρυμα Αφρικανικών Πάρκων

Άλλο αντίστοιχο παράδειγμα προσφέρει το  Ίδρυμα Αφρικανικών Πάρκων, που χρηματοδοτείται κατά κύριο λόγο από τον ολλανδό Paul van Vlissingen, δισεκατομμυριούχο του πετρελαίου. Το Ίδρυμα ακολουθεί μια ξεκάθαρα επιχειρηματική προσέγγιση στη διαχείριση πάρκων στο Σουδάν, την Αιθιοπία, το Μαλάουι, τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, τη Ζάμπια και τη Νότια Αφρική και έχει συνδεθεί με εκτοπισμό πληθυσμών από τα εδάφη αυτών των πάρκων

Σαφάρι στην Κένυα

Δραστηριότητες όπως οι παραπάνω εγείρουν σημαντικά ζητήματα. Συγκεκριμένα, επισημαίνεται ότι δεν υφίσταται σώμα στο οποίο είναι υπόλογα τα σχήματα που τις ασκούν και επομένως τίθεται ζήτημα δημοκρατικής νομιμοποίησης της δραστηριότητάς τους. Ακόμη, ότι στη μεγάλη τους πλειονότητα αυτές οι δομές δραστηριοποιούνται υπέρ των τοπικών ελίτ και συντάσσονται με τις περιβαλλοντικές επιδιώξεις του ηγεμονικού μπλοκ σε κάθε χώρα και κατά συνέπεια υπέρ των τοπικών συστηματικών ανισοτήτων αναφορικά με την κατανομή του πλούτου, την πρόσβαση στη γη και τους πόρους, αλλά και την κατανομή των οικολογικών επιπτώσεων.

Επιχειρηματικές δραστηριότητες

Επισημαίνεται ακόμα ότι οι σχετικές δραστηριότητες  είναι οργανικό μέρος του οικονομικού ανταγωνισμού της αγοραίας κοινωνίας του νεοφιλελυθερισμού οπότε και οι σχετικές δοξασίες περί την περιβαλλοντική διαχείριση κατασκευάζονται  και παρουσιάζονται έτσι ώστε να συνιστούν ελκυστικά εμπορικά προϊόντα, εύκολα καταναλώσιμα και εντέλει κερδοφόρα

Ori and the Blind Forest

Ένα ακόμη παράπλευρο γεγονός είναι και η επιταχυνόμενη ψηφιακή αναπαράσταση του υλικού κόσμου ως θεάματος. Η πλειονότητα αυτών των αναπαραστάσεων τείνουν να διαμορφώσουν συμπεριφορές που να ανταποκρίνονται στις καταναλωτικές προσδοκίες των κατασκευαστών τους