Ιστορικά: Η ίδρυση της ΔΕΘ το 1925, έφερε νέα πνοή στη Θεσσαλονίκη, μια πόλη που προσπαθούσε να βρει την ταυτότητά της μετά τη πρόσφατη ενσωμάτωσή της στο ελληνικό κράτος. Η Έκθεση, δημιούργησε οικονομική ανάπτυξη, έδωσε μια διακριτή θέση στη Θεσσαλονίκη και διεθνή προβολή, και δημιούργησε πολιτιστικά γεγονότα όπως τα φεστιβάλ κινηματογράφου και παλιότερα το φεστιβάλ τραγουδιού.
Η πόλη αγάπησε την έκθεση, παρόλη την ταλαιπωρία που ένιωθαν, τις τρεις βδομάδες του Σεπτέμβρη, οι γηγενείς. Η Έκθεση πρόσφερε ζωντάνια, ψυχαγωγία, αύξηση της τουριστικής κίνησης, και του τζίρου στα κάθε λογής εμπορικά καταστήματα, και στο λιανεμπόριο. Έφερνε νέα προϊόντα, καινοτομίες, τεχνολογικά επιτεύγματα. Ήταν Το γεγονός στην πόλη.
Όμως μετά από πολλές 10ετίες,ο ανταγωνισμός με άλλες διεθνείς εκθέσεις αυξήθηκε, και με την είσοδο στην ψηφιακή εποχή, αλλά και με την τεράστια οικονομική κρίση του 2008, η Έκθεση έχασε την παλιά της λάμψη. Αυτά αναφέρονται και στη μελέτη της KANTOR, το 2013,που η ίδια η ΔΕΘ ζήτησε. Ενδεικτικά. “Η ΔΕΘ βρίσκεται σε καθοδική επιχειρηματική πορεία……. νέο επιχειρηματικό ξεκίνημα προσαρμοσμένο στις νέες απαιτήσεις και στις πολύ διαφορετικές από το παρελθόν προοπτικές της έκθεσης.”
Σίνδος: Εμπορική έκθεση
Μετεγκατάσταση – Ανάπλαση. Το θέμα της ανάπλασης, μέχρι το 2010 συνδέθηκε με τη μετεγκατάσταση στη Σίνδο, και τη δημιουργία μητροπολιτικού πάρκου στο χώρο της σημερινής ΔΕΘ. Στο σχέδιο αυτό συμφωνούσαν όλοι οι πολιτικοί και επιχειρηματικοί φορείς της πόλης και της περιφέρειας.
Μητροπολιτικό πάρκο
Η οικονομική κρίση του 2008, μαζί με την πτωτική πορεία της ΔΕΘ, εξ αιτίας της απομείωσης της αξίας των διεθνών εκθέσεων, του εντεινόμενου ανταγωνισμού με πετυχημένες εκθέσεις βιομηχανικών πόλεων, αλλά και της εισβολής του ίντερνετ στη ζωή μας, έκανε επιτακτική τη δημιουργία ενός νέου επιχειρησιακού σχεδίου για την επιβίωση και ανάπτυξη της ΔΕΘ.
Χρειαζόταν να υπάρξει μια μελέτη για τον νέο προσανατολισμό της ΔΕΘ, σε συνθήκες κρίσης, ανταγωνισμού και αλλαγών στο ρόλο των Διεθνών Εκθέσεων παγκοσμίως. Να στραφεί η ΔΕΘ σε άλλου τύπου εκθεσιακή δραστηριότητα, πχ σε εκθέσεις μπουτίκ, σε ανάδειξη επιτευγμάτων τεχνολογίας και καινοτομιών, και προβολή των εκθέσεων που η Ελλάδα έχει συγκριτικό πλεονέκτημα, όπως η Agrotica. Να βρεθεί ο διεθνής χώρος στον οποίο βασικά απευθύνεται η Έκθεση, πχ ΝΑ Ευρώπη, Βαλκάνια, Ανατολική Μεσόγειος.
Σχέδια ανάπλασης
Σε μια ανεξήγητα βιαστική κίνηση, η διοίκηση, απέρριψε την μετεγκατάσταση ως πολύ ακριβή λύση και στράφηκε στην επιλογή ενός χωρικού σχεδίου ανάπλασης στο υπάρχον οικόπεδο στο κέντρο της πόλης, τέτοιο που να φέρνει έσοδα στην εταιρία. Ωστόσο, η δημιουργία επαρκών εσόδων από καθαρά εκθεσιακές και συνεδριακές δραστηριότητες, δεν ήταν πλέον εφικτή, σαν λύση απελπισίας λοιπόν σκέφτηκαν την παράλληλη λειτουργία επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, ξενοδοχείου και πάρκινγκ. Επειδή οι προσδοκίες που είχαν δημιουργηθεί για μητροπολιτικό πάρκο, σε μια πόλη που στενάζει από έλλειψη πράσινου και ελεύθερων χώρων, ήταν δύσκολο να παρακαμφθούν, προσπάθησαν να στριμώξουν όλα τα παραπάνω στα 170 στρέμματα του οικοπέδου της έκθεσης.
Μελέτη Ανάπλασης 2013
Μελέτη 2013: Δόθηκε από τη διοίκηση της ΔΕΘ, το 2013, η εκπόνηση μιας μελέτης, σε μια ομάδα εταιριών, συμβούλων επιχειρήσεων, ώστε να αποτιμηθούν, οικονομικά, αλλά και αναπτυξιακά, οι δύο λύσεις, της μετεγκατάστασης στη Σίνδο ή της παραμονής στο κέντρο της πόλης.
Παρόλο που ήταν φανερή η προσπάθεια υπερτίμησης, οικονομικά και αναπτυξιακά της λύσης της ανάπλασης στο κέντρο, έναντι της Σίνδου, η μελέτη έκανε πολλές σοβαρές επισημάνσεις.
- Πως σε φάση ανάπτυξης, δεν θα ήταν σκόπιμη η λύση της παραμονής. Επειδή όμως η ΔΕΘ “…. βρίσκεται σε καθοδική επιχειρηματική πορεία σε περιβάλλον διεθνούς ύφεσης” αυτή η λύση είναι πιο εφικτή οικονομικά (σελ.2)
- Προσανατολισμός σε “…. μικρές καθετοποιημένες εξειδικευμένες και μπουτίκ εκθέσεις” (σελ 3)
- Η αναπτυξιακή στρατηγική του εκθεσιακού φορέα να έχει στόχο την ανάδειξη της Θεσ/κης σε Διεθνές Περιφερειακό Εκθεσιακό Κέντρο για ΝΑ Ευρώπη και Ανατολική Μεσόγειο. (σελ 4)
4.Πάρκο –πράσινο. “ Έχουν δημιουργηθεί προσδοκίες πως θα επιλυθούν κρίσιμα ζητήματα έλλειψης ελεύθερων χώρων και πρασίνου στην πόλη“. Προτείνεται λοιπόν “…. να καλυφθεί σημαντικό μέρος των προσδοκιών, με δυνατότητα πρόσβασης και χρήσης τους από το ευρύ κοινό“. (σελ 10). “Η δημιουργία ενιαίου και συνεχούς χώρου πρασίνου (με χρήσεις πολιτισμού,αναψυχής, …) θα προσφέρει μια αναπνοή στο πυκνοδομημένο κέντρο“. (σελ 11 –12). Διατήρηση –διεύρυνση αξόνων οπτικής σύνδεσης και φυγής, π χ θάλασσα –Σέιχ Σου. (σελ.13). “Απόδοση έκτασης 86,5 στρεμμάτων σε ενιαία ζώνη πρασίνου“. (σελ 14). “Ο χώρος πρασίνου 86.500τμ, χωρίς να υπολογίζεται τα προκήπια Αγγελάκη Στρατού.“(σελ 19).
- Συμβολή στην οικονομική ανάπτυξη της πόλης. Να γίνει η Έκθεση “…… παράγων αναβάθμισης του αστικού περιβάλλοντος, που αποτελεί κίνητρο για την προσέλκυση επενδύσεων” (σελ 11)
- Απαραίτητες οι επιχειρηματικές λειτουργίες για να είναι βιώσιμο το έργο. “Γραφεία επιχειρήσεων, λιανεμπόριο, ξενοδοχείο, πάρκινγκ” (σελ 12,
- Διατήρηση αρχιτεκτονικά ενδιαφερόντων κτισμάτων. (σελ 14)
- Αρχαιολογικά .Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, υπάρχει νεκροταφείο ρωμαικών, και παλαιοχριστιανικών χρόνων. Αναμένονται ευρήματα στο κέντρο και δυτικά..(σελ 18)
Σε αυτή τη μελέτη του 2013, το σχέδιο ανάπλασης περιέχει, ένα πολυόροφο ξενοδοχείο, 120 κλινών, δίπλα στο Βελλίδειο, συνολικά 6.000 τμ. Οι επιχειρηματικές δραστηριότητες προτείνεται να γίνουν σε έκταση 12.000 τμ. παράλληλα στην Αγγελάκη. Το μητροπολιτικό πάρκο εκτιμάται σε 86,5 στρέμματα ενιαίου –συνεχούς χώρου.
Μελέτη Ανάπλασης 2018
ΜΠΕ Σεπτέμβριος 2019: Στην πρόσφατη ΜΠΕ, ενώ μιλάει, παραπλανητικά, για το γήπεδο της ΔΕΘ ως Μητροπολιτικό Πάρκο, τελικά αφήνει ως ελεύθερο χώρο,( ούτε καν με την υποχρέωση να είναι πράσινο), το 40% των 166,5 στρεμ. που απομένουν από τα 175 στρεμ. του γηπέδου, έχοντας αφαιρέσει το Παλαί ντε Σπορ. Και σε αυτό το 40% είναι και τα προκήπια των οδών που περιβάλλουν τη ΔΕΘ.
Δηλαδή, από το 50% των 176 στρεμμάτων που ορίζουν τόσο η έκθεση του 2013, όσο και το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο, αλλά και η απόφαση δημοτικού συμβουλίου του 4/2019, ως χώρο πρασίνου, με επιπλέον πράσινο στα προκήπια, φτάσαμε στην ΜΠΕ του9/2019, να προτείνεται το 40% των 167 στρεμ., και αυτό χαρακτηρίζεται όχι ως χώρος πρασίνου αλλά ως ελεύθερος χώρος, και βέβαια είναι ακόμα μικρότερο μια και περιέχονται και τα προκήπια.
Master plan
“Η πιο σταθερή γραμμή κατεύθυνσης όσον αφορά στο χώρο ανάπτυξης των δραστηριοτήτων της ΔΕΘ–Helexpo, όπως προκύπτει από τις έως σήμερα διατυπωμένες απόψεις και προγραμματικά κείμενα, είναι η ένταξη του υφιστάμενου γηπέδου της ΔΕΘ σε μια αστική περιοχή που ορίζεται είτε ως Μητροπολιτικό Πάρκο είτε ως Μητροπολιτικό Κέντρο πόλης είτε ως Ζώνη Μητροπολιτικών Λειτουργιών ” (σελ 6)
“Στο σύνολο της περιοχής των 166.503,44 m2 (175.820,41 m2 περιοχής μελέτης ΕΧΣ από τα οποία αφαιρείται η παραχωρηθείσα έκταση στη ΓΓΑ για το ΑΑΜΘ), οι παραπάνω περιοχές δόμησης αποτελούν το 50% περίπου. Το υπόλοιπο ποσοστό της τάξης του 10% περίπου καταλαμβάνουν οι χώροι εξυπηρέτησης της κυκλοφορίας των νέων κτιριακών εκθεσιακών εγκαταστάσεων και το υπόλοιπο ποσοστό του 40% απομένει ως ελεύθερος χώρος, δηλαδή τόσο αυτός του τομέα V και ο αντίστοιχος του Τομέα VI, όσο και οι χώροι που προκύπτουν από τα επιβαλλόμενα προκήπια επί των οδών Αγγελάκη και Εγνατίας. “(ΣΕΛ 7)
Οικονομικά: Στην χρηματοοικονομική ανάλυση που γίνεται στην μελέτη του 2013, είναι εμφανής η προσπάθεια να εμφανιστεί ως οικονομικά βιώσιμη η λύση της ανάπλασης στον υπάρχοντα χώρο στο κέντρο και αδύνατη η λύση της μετεγκατάστασης στην παρούσα φάση της ύφεσης. Το κόστος επένδυσης στη Σίνδο υπολογίζεται σε 283,462 εκατ., ενώ στο κέντρο 124,845 εκατομ.
Παρατηρήσεις – ασυνέπειες
– Οι πίνακες με τα οικονομικά μεγέθη δεν έχουν την ίδια μορφή για τις δύο λύσεις. (σελ . 7 και 20)
– Συγκρίνονται κάποιες φορές μήλα με πορτοκάλια, μια και προτείνονται άλλα μεγέθη στις δύο λύσεις. Ακόμη, και τα τελικά ποσά κατασκευής έχουν αναιτιολόγητα μεγάλη διαφορά.
- το εκθεσιακό κέντρο, στη Σίνδο προτείνεται για 70.000 τμ, ενώ στην σημερινή θέση γύρω στα 46.500 τμ, με αντιστοίχως κόστος, 100 εκατομμύρια και 57 περίπου εκατομ. (51.720+4.725). Αντίστοιχα για συνεδριακό κέντρο στη Σίνδο γύρω στα 23 εκατομ., ενώ στην υπάρχουσα θέση ανακατασκευή Βελλιδείου με 2,25 εκατομ.
- Ξενοδοχείο και επιχειρηματικό κέντρο (15+15+54 =) 84 εκατομ στη Σίνδο,ενώ (9+11,34=) 20 περίπου εκατομ στο κέντρο. Μαζί με χώρο στάθμευσης 24 εκατομ.
- Πάρκο στη Σίνδο, 3,6 εκατ, στο κέντρο 20,4 εκατ.
–Τα έσοδα εμφανίζονται διαφορετικά στις δύο λύσεις, για ίδιες δραστηριότητες. Τα κέρδη προφανώς είναι μικρότερα, ως αποτέλεσμα του, όπως εμφανίζεται στη μελέτη, μεγαλύτερου(υπερδιπλάσιου) κόστους κατασκευής στη Σίνδο και των αντίστοιχα μεγαλύτερων τοκοχρεωλυσίων. Έτσι η Καθαρή Παρούσα Αξία εμφανίζεται υψηλά αρνητική στη λύση Σίνδος, ενώ πολύ χαμηλή και συχνότερα αρνητική στη λύση κέντρο. (σελ.8,21).
Σημερινή κοστολόγηση: Σήμερα η διοίκηση της ΔΕΘ μιλάει για 200 εκατομ. για την ανάπλαση στο κέντρο και 500 εκατομ. στη Σίνδο. Δεν εμφανίζεται πουθενά νέα χρηματοοικονομική ανάλυση, που να αιτιολογεί την αύξηση κατά περίπου (200 –124=)76εκατομ, δηλ κατά 65%, της κοστολόγησης για την ανάπλαση στο κέντρο, σε σχέση με τη μελέτη του 2013.
Σε αντίστοιχες ερωτήσεις, η μάλλον ασαφής απάντηση που δόθηκε, είναι πως η αύξηση οφείλεται στο ότι οι εγκαταστάσεις θα είναι βιοκλιματικές. Και η εκτίμηση της διοίκησης, χωρίς όμως στοιχειώδη χρηματοοικονομική ανάλυση, είναι πως παρόλη την αύξηση κόστους, η επένδυση και πάλι θα είναι βιώσιμη.
Χρηματοδότηση: Αυτό που αποκρύβεται είναι η εμπλοκή του ΤΑΙΠΕΔ. Το 2013, δεν είχε ακόμη μεταφερθεί στο Υπερταμείο η ΔΕΘ, συνεπώς δεν χρειαζόταν να εισπράξει και το ΤΑΙΠΕΔ, για την αποπληρωμή του δημοσίου χρέους. Αυτός είναι ο λόγος που επιμένουν στο ΣΔΙΤ, γιατί το δημόσιο δεν μπορεί να δώσει λεφτά στο ΤΑΙΠΕΔ. Θα τα δώσει ο ιδιώτης και αυτός θα τα πάρει από το δημόσιο.
Στην μελέτη 2013 προτείνονται χρηματοδοτικά σχήματα ΣΔΙΤ και συμβάσεων παραχώρησης, σε συνδυασμό με ΕΣΠΑ. Είναι εξάλλου φανερό πως τα επιχειρηματικά σχέδια, εμπορικές δραστηριότητες, ξενοδοχείο κλπ χρειάζονται μεγάλη χρηματοδότηση. Ο ιδιωτικός τομέας μετά χαράς αναλαμβάνει το έργο, με σίγουρο χαμηλότοκο δανεισμό αλλά και σίγουρο κέρδος, πάντα με την εγγύηση του κράτους. Με τα χαμηλά κέρδη που προβλέπονται είναι φανερό πως το κράτος θα εγγυάται την απόσβεση συν ένα “λογικό” κέρδος στους ιδιώτες εταίρους, δηλ το σχέδιο της ανάπλασης θα πληρωθεί στο μεγαλύτερο μέρος από τα λεφτά των φορολογούμενων πολιτών, δίνοντας κέρδη σε κρατικοδίαιτους εργολάβους, χωρίς το σχέδιο να εγγυάται την αναβάθμιση της ΔΕΘ, ούτε να συμβάλλει στη γενικότερη ανάπτυξη της πόλης.