Ρ. Καλφακάκου. Η Έκθεση και η πόλη II: Το χωρικό σχέδιο ανάπλασης και η εναλλακτική αντιπρόταση

Χωρικό σχέδιο ανάπλασης 2018

Στο Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο που ψηφίστηκε από το δημοτικό συμβούλιο, το πάρκο καταλαμβάνει 86,5 στρεμ.σε ένα τρίγωνο με κορυφή το Συντριβάνι και πλευρές Αγγελάκη και Εγνατία.

EXΣ Δημοτικό συμβούλιο, Απρίλιος 2019: Ακολούθως, μετά από μια βιαστική διαβούλευση, όταν όλη η προσοχή ήταν στραμμένη στις επερχόμενες δημοτικές εκλογές, έρχεται προς ψήφιση στο δήμο χωρικό σχέδιο για την ανάπλαση, και πάλι με ένα τρίγωνο πράσινου με κορυφή το Συντριβάνι και μία πλευρά την Αγγελάκη. Παρόλα αυτά η απόφαση του Απριλίου 2019, μιλάει για :

1. Μητροπολιτικό πάρκο συνολικά 86,5 στρεμ. που να πληροί τις προδιαγραφές ενός κοινόχρηστου χώρου πράσινου με υψηλή φύτευση, που δεν νοείται να είναι περιφραγμένος.
2. Αναφέρει ότι η εξασφάλιση ενός χώρου πρασίνου σημαντικού μεγέθους στην καρδιά της πόλης είναι ζήτημα μείζονος σημασίας και γι’ αυτό θα πρέπει η έκταση αυτή να έχει θέση και μορφή που να ικανοποιεί όλες τις προϋποθέσεις της πλήρους διάθεσής της σε κοινή χρήση και να μην αποτελεί περιβάλλοντα χώρο ημι –περίκλειστης ιδιωτικής λειτουργίας.

Προβλεπόμενη ανάπλαση 2020

Οι εμπορικές δραστηριότητες δημιουργούσαν αντιδράσεις στους επιχειρηματίες του κέντρου, οπότε και το σχετικά μεγάλο, ενιαίο και προσβάσιμο στο κοινό προτεινόμενο πάρκο, ήταν αρνητικό για τους ενδεχόμενους επενδυτές Real Estate. Έτσι, στο τελευταίο χωρικό σχέδιο, που ψηφίστηκε χωρίς ομοφωνία στο δημοτικό συμβούλιο το 2020, οι εμπορικές δραστηριότητες κρύβονται μέσα στο πολυόροφο, 34 μέτρων ξενοδοχείο, ενώ το πάρκο μετονομάζεται σε αδόμητο χώρο και περιορίζεται στα περίπου 65 στρέμματα, στα οποία συμπεριλαμβάνονται οι δρόμοι και τα πεζοδρόμια καθώς και τα προκήπια βάθους 5 –25 μέτρων, κατά μήκος των οδών που περιβάλλουν την έκθεση.

Επίσης, όταν μιλάμε για μείωση του κυκλοφοριακού και κέντρο χωρίς αυτοκίνητα, δεν είναι λογικό να προτείνεται πάρκινγκ 2100 θέσεων, στο κέντρο της πόλης δίπλα στο σταθμό του Μετρό, και μάλιστα χωρίς κυκλοφοριακή μελέτη.

Μια πρότασή για την αρμονική συνύπαρξη και ανάπτυξη της ΔΕΘ και της πόλης

Η ζωή της πόλης είναι χρόνια συνυφασμένη με τη ΔΕΘ. Οι κάτοικοι γκρινιάζουν για την ταλαιπωρία στο κυκλοφοριακό, για τις διαδηλώσεις, για το κέντρο που γίνεται απρόσιτο για τους ντόπιους, αλλά ταυτόχρονα νιώθουν περήφανοι που η πόλη σχεδόν 100 χρόνια φιλοξενεί μια Διεθνή Έκθεση, και θέλουν την πολιτική εμβέλεια που αποκτά η συχνά παραμελημένη Θεσ/κη με τις ομιλίες των πολιτικών αρχηγών στη διάρκεια της ΔΕΘ, το Σεπτέμβρη.

Στους δρόμους της πόλης

Οι έμποροι και οι ξενοδόχοι, κυρίως του κέντρου, βλέπουν την έκθεση σαν μια οικονομική ένεση αύξησης του τζίρου τους την εποχή της κεντρικής έκθεσης αλλά και των μικρότερων εκθέσεων. Ταυτόχρονα, είναι φανερό πως η Έκθεση φθίνει και χρειάζεται αλλαγή ρότας. Και βέβαια όλοι οι κάτοικοι νιώθουν την ασφυξία που δημιουργεί στην άσχημα πυκνοδομημένη πόλη, η έλλειψη πρασίνου και ελεύθερων χώρων.

Η πρόταση της διοίκησης της έκθεσης, είναι ένα επιχειρηματικό σχέδιο, μια νέα αντιπαροχή, που θα φέρει έσοδα στην εταιρία, χωρίς καμία αναφορά και τεκμηρίωση του πώς αυτό το σχέδιο θα συμβάλλει στην ανάπτυξη της Θεσσαλονίκης, ανάπτυξη όχι μόνο οικονομική( όπως και η μελέτη Kantor, του 2013 αναφέρει). Το πάρκο είναι μια ενοχλητική υποχρέωση, γι’ αυτό συνεχώς συρρικνώνεται, μεταφράζεται σε ελεύθερο αδόμητο χώρο, ο οποίος περιλαμβάνει και άλλες δραστηριότητες, υπαίθριες εκδηλώσεις, κυκλοφορία πεζών και ποδηλάτων, μαζί με δενδροφυτεύσεις και πράσινο, και (όλος αυτός ο αδόμητος χώρος ) περιορίζεται στο 40% της έκτασης του οικοπέδου.(σελ 7 ΜΠΕ). Βεβαίως προστίθεται ως υποσημείωση, πως κατά καιρούς, άγνωστο πόσο συχνά, αυτός ο λίγος ελεύθερος χώρος, (το αντίδωρο στην πόλη και τους πολίτες, του προτεινόμενου σχεδίου αντιπαροχής και Real Estate), θα μπορεί να χρησιμοποιείται για εκθεσιακές δραστηριότητες.

Τα κόστη

Η λογική του χωρικού σχεδίου έχει καθαρό στόχο τη επίτευξη μιας οικονομικά βιώσιμης λύσης για μια Έκθεση που φθίνει. Η οπτική της σύνδεσης με την πόλη, δεν φαίνεται πουθενά. Η επιχειρηματική λογική του all inclusive, στην προτεινόμενη ανάπλαση, οδηγεί σε εσωστρέφεια την Έκθεση, και θα έχει αρνητικές επιπτώσεις στον εμπορικό κόσμο του κέντρου της πόλης, που ήδη δοκιμάζεται από τη μακρόχρονη κρίση και την πανδημία.

Τα οφέλη

Το κύριο που λείπει από τις προτάσεις της διοίκησης της ΔΕΘ είναι μια μελέτη και ένα σχέδιο για αναπροσανατολισμό της Έκθεσης και προσαρμογής στις σύγχρονες συνθήκες. Δεν είναι δυνατόν να συναγωνιστείς εκθέσεις βιομηχανικών πόλεων, Μόναχο, Μιλάνο κλπ, οπότε ας υπάρξει επικέντρωση στις εκθέσεις του πρωτογενούς τομέα που είναι τα δικά μας προϊόντα, και είναι πετυχημένες, όπως η Agrotica, η Zootechnika,κλπ . Αυτές όμως οι εκθέσεις χρειάζονται χώρο, και δεν ταιριάζουν στο κέντρο της πόλης. Συνεπώς η λύση της Σίνδου είναι η πιο κατάλληλη.

Η διατήρηση ενός τμήματος της έκθεσης στο κέντρο, για μικρές εκθέσεις, και για τα πολιτικά γεγονότα είναι δυνατόν να συνυπάρξει με το Μητροπολιτικό Πάρκο, που θα επιτρέψει στην πόλη να ανασάνει.

Ταυτόχρονα, η ανάπτυξη στις παραμελημένες δυτικές συνοικίες, που όλοι οι τοπικοί δήμαρχοι τη θέλουν, θα φέρει ανάπτυξη σε όλη την ευρύτερη μητροπολιτική Θεσ/κη και στο δήμο Θεσ/κης.

Πώς μπορεί να γίνει

Για το ψευδεπίγραφο επιχείρημα ‘λεφτά δεν υπάρχουν’. Στη σημερινή εποχή, η κλιματική κρίση είναι πλέον μια ορατή απειλή, και η έλλειψη πρασίνου και ελεύθερων χώρων συνδέονται με την υγεία και τη μετάδοση επιδημιών όπως ο COVID19. Η Ευρώπη λοιπόν σήμερα, μέσα από το σχέδιο ανάκαμψης, χρηματοδοτεί σχέδια για πράσινη ανάπτυξη. Συνεπώς η κατασκευή και συντήρηση ενός μητροπολιτικού πάρκου, θα μπορούσε να χρηματοδοτηθεί από ευρωπαϊκά προγράμματα. Το σχέδιο για την κατασκευή, λειτουργία και συντήρηση του Πάρκου στο πρώην στρατόπεδο Παύλου Μελά, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πρότυπο.

Μ εαυτή την οπτική, ένα Μητροπολιτικό Πάρκο στο σημερινό οικόπεδο της έκθεσης, είναι μια λύση περιβαλλοντικά σωστή, χρηματοδοτικά εφικτή, συντελεί στην αναπτυξιακή προοπτική της μείζονος Θεσσαλονίκης, ενώ βοηθάει στο νέο προσανατολισμό της ΔΕΘ, που θα επιβιώσει και θα αναπτυχθεί, χωρίς άλλο τσιμέντωμα σε μια πόλη χωρίς πράσινο.